Δευτέρα, 25 Ιουνίου 2012
Η επικράτηση της Αριστεράς
Tου Θανου Bερεμη*
Πιστεύω ότι αν η Δεξιά στην Ελλάδα κέρδισε στο πεδίο της μάχης, η Αριστερά κέρδισε τελικά στην ειρήνη. Μια παράλληλη αριστερή πραγματικότητα δημιουργήθηκε σταδιακά στα ΑΕΙ, αλλά και γενικότερα στις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες. Γιατί, ιδιαίτερα μετά τη νίκη του φιλελεύθερου Κέντρου κυριάρχησαν εκπατρισμένοι διανοούμενοι της Αριστεράς όπως ο Σβορώνος, ο Καστοριάδης και πιο πρόσφατα ο Κονδύλης;
Οι λόγοι είναι πολλοί:
1. Η κακή συνείδηση γόνων της αστικής τάξης για τις ταλαιπωρίες που η γενιά των γονέων τους προκάλεσε στους ηττημένους του Εμφυλίου, δημιούργησε μια νέα ισχυρή αστική συμμαχία με την Αριστερά.
2. Οι γόνοι αυτοί ως πανεπιστημιακοί ή συγγραφείς υπήρξαν ταγοί των νέων σε ολόκληρη την περίοδο της μεταπολίτευσης ή τουλάχιστον ως την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού.
3. Οι αναφορές τους εστιάζονται στην αντίσταση που πρόβαλε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εναντίον των δυνάμεων Κατοχής. Από τις αναφορές αυτές άλλωστε αντλούν μεγάλο μέρος της εγκυρότητάς τους.
4. Τέλος, η δικτατορία της 21ης Απριλίου υπήρξε σαν καθυστερημένο κεφάλαιο του Εμφυλίου η πιο δυσφημιστική εκδοχή των νικητών.
Σε μια χώρα με κομμουνιστικό κόμμα εκτός νόμου επί 27 χρόνια και μια Αριστερά που έχασε τις μεταπολεμικές ζυμώσεις των δυτικών σοσιαλιστικών κομμάτων, η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία υπήρξε μια ολότελα νέα εμπειρία.
Στη μεταπολιτευτική περίοδο η ταύτιση με την Αριστερά έγινε ανέξοδα της μόδας. Το ήθος που χαρακτήριζε όσους αριστερούς είχαν πολλά θυσιάσει για να μείνουν πιστοί στις επιλογές τους, χάθηκε. Από τον Κύρκο μέρος της Αριστεράς πέρασε στον Τσίπρα. Από την αιματηρή αντίσταση και τους κινδύνους ενός μονολιθικού κράτους, στην αμφισβήτηση της ευζωίας που πρόσφεραν ανεκτικοί μπαμπάδες.
Το φαινόμενο Ανδρέα Παπανδρέου συνδέεται με μια νέα όψη της Αριστεράς του αριστερού λαϊκισμού. Εταξε τον παράδεισο χωρίς θυσίες και καταδίκασε την αριστεία ως προνόμιο κι αυτό της «ελίτας». Το αποτέλεσμα υπήρξε η κατίσχυση της μετριοκρατίας και η αδιάκοπη μεγέθυνση του κράτους με υπεράριθμους που σώρευαν δεξιοί και αριστεροί πολιτικοί προστάτες. Ο κρατισμός που συνόδευε δεξιές και αριστερές κυβερνήσεις έγινε πλέον ο τρόπος συντήρησης των πελατειακών δικτύων, αλλά και ιδανικό όλων των Ελλήνων που φιλοδοξούν να σιτίζονται στο κρατικό πρυτανείο. Η Αριστερά από το ΠΑΣΟΚ ώς τον Συνασπισμό και το ΚΚΕ, δεν έπαψε ποτέ να είναι υπερασπιστής της κρατικοδίαιτης οικονομίας. Ετσι η Αριστερά φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για τον πόλεμο κατά των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών που μπορεί να είχαν συγκρατήσει την έκπτωση της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας. Σε ποιο πολιτικό κόμμα βρίσκεται άραγε ο περιλάλητος «νεοφιλελευθερισμός» όταν στο σύστημα ανταγωνίζονται το τεράστιο κράτος με το αποκλειστικό κράτος;
Αλλά και η οικονομία στη μεταπολίτευση δεν έμεινε μακριά από την επιρροή του καθεστώτος αυτού. Η απαξίωση της επιχειρηματικότητας με τους γνωστούς χαρακτηρισμούς της Αριστεράς, ο κρατισμός με τις καταστροφικές του επιχειρήσεις (Ολυμπιακή, ΟΣΕ), οι κρατικοδίαιτες εταιρείες με τα πελατειακά τους δίκτυα, δεν άφησαν να αναπτυχθεί ένας βιώσιμος, ανταγωνιστικός καπιταλισμός. Αν εξαιρεθεί η εμπορική ναυτιλία που δεν έχει πατρίδα και ελάχιστες μεγάλες εταιρείες, ο κανόνας του ιδιωτικού τομέα αποτελείται από μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν ήδη υποστεί την καταστροφή από την κρίση. Οι εργαζόμενοι στον ανέγγιχτο δημόσιο τομέα αποβλέπουν στον ΣΥΡΙΖΑ για να τους σώσει από την αποκρατικοποίηση και την περιστολή. Το κίνημα αυτό - συλλέκτης των παραδόξων ψηφοδελτίων της εκκεντρικής Αριστεράς σε περασμένες εκλογές, έγινε ξαφνικά η μετεμψύχωση του υπαρκτού βαθέος ΠΑΣΟΚ. Προηγήθηκε η μετακίνηση ψηφοφόρων και τώρα βλέπουμε τη μετακόμιση στελεχών του ΠΑΣΟΚ απειλώντας τον ΣΥΡΙΖΑ με το παρελθόν που δεν είχε. Με τους συνδικαλιστές των υψηλών αμοιβών και πολυτελών ταξιδιών, με συνεργάτες αμαρτωλών υπουργών, με ασήμαντα σε ικανότητες, αλλά όχι σε καπατσοσύνη στελέχη. Τα ξεχασμένα αυγά του Ανδρέα εκκολάπτονται σε άλλους πολιτικούς χώρους και ας επικαλείται ο Ευάγγελος Βενιζέλος τη φώτισή του.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το αριστερό λαϊκιστικό αποκύημα της περιόδου των δύο τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων που ζήσαμε πρόσφατα. Προσφέρει υποσχέσεις ανακούφισης στην πάσχουσα κοινωνία και εθνική υπερηφάνεια στους ταπεινωμένους. Παραμένει όμως ανεξιχνίαστη η πηγή εσόδων που θα επιτρέψει την επιστροφή στο κράτος-τροφό. Στο μεταξύ, ο όρος «λαός» είναι για τον ΣΥΡΙΖΑ συνώνυμος με τους ψηφοφόρους του. Ο δικός του ψηφοφόρος είναι ο πραγματικός, συνειδητοποιημένος «λαός». Ακόμα και η κ. Παπαρήγα, η οποία έτσι κι αλλιώς δεν εναγκαλίζεται τον κοινοβουλευτισμό, αναγνωρίζει αυτή τη φορά λάθη στη λαϊκή επιλογή. Το ΚΚΕ προέβλεψε εδώ και πολλά χρόνια την κρίση του καπιταλισμού, η οποία διαρκώς βαθαίνει αλλά δεν έχει ακόμα εννοήσει την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού που έχει συντελεστεί. Οσο για τον κ. Τσίπρα, φαίνεται να μην το έμαθε ποτέ, αφού ο ίδιος προσχώρησε στο ΚΚΕ ακριβώς όταν κατέρρευσε το Τείχος του Βερολίνου.
* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ
Πιστεύω ότι αν η Δεξιά στην Ελλάδα κέρδισε στο πεδίο της μάχης, η Αριστερά κέρδισε τελικά στην ειρήνη. Μια παράλληλη αριστερή πραγματικότητα δημιουργήθηκε σταδιακά στα ΑΕΙ, αλλά και γενικότερα στις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες. Γιατί, ιδιαίτερα μετά τη νίκη του φιλελεύθερου Κέντρου κυριάρχησαν εκπατρισμένοι διανοούμενοι της Αριστεράς όπως ο Σβορώνος, ο Καστοριάδης και πιο πρόσφατα ο Κονδύλης;
Οι λόγοι είναι πολλοί:
1. Η κακή συνείδηση γόνων της αστικής τάξης για τις ταλαιπωρίες που η γενιά των γονέων τους προκάλεσε στους ηττημένους του Εμφυλίου, δημιούργησε μια νέα ισχυρή αστική συμμαχία με την Αριστερά.
2. Οι γόνοι αυτοί ως πανεπιστημιακοί ή συγγραφείς υπήρξαν ταγοί των νέων σε ολόκληρη την περίοδο της μεταπολίτευσης ή τουλάχιστον ως την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού.
3. Οι αναφορές τους εστιάζονται στην αντίσταση που πρόβαλε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εναντίον των δυνάμεων Κατοχής. Από τις αναφορές αυτές άλλωστε αντλούν μεγάλο μέρος της εγκυρότητάς τους.
4. Τέλος, η δικτατορία της 21ης Απριλίου υπήρξε σαν καθυστερημένο κεφάλαιο του Εμφυλίου η πιο δυσφημιστική εκδοχή των νικητών.
Σε μια χώρα με κομμουνιστικό κόμμα εκτός νόμου επί 27 χρόνια και μια Αριστερά που έχασε τις μεταπολεμικές ζυμώσεις των δυτικών σοσιαλιστικών κομμάτων, η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία υπήρξε μια ολότελα νέα εμπειρία.
Στη μεταπολιτευτική περίοδο η ταύτιση με την Αριστερά έγινε ανέξοδα της μόδας. Το ήθος που χαρακτήριζε όσους αριστερούς είχαν πολλά θυσιάσει για να μείνουν πιστοί στις επιλογές τους, χάθηκε. Από τον Κύρκο μέρος της Αριστεράς πέρασε στον Τσίπρα. Από την αιματηρή αντίσταση και τους κινδύνους ενός μονολιθικού κράτους, στην αμφισβήτηση της ευζωίας που πρόσφεραν ανεκτικοί μπαμπάδες.
Το φαινόμενο Ανδρέα Παπανδρέου συνδέεται με μια νέα όψη της Αριστεράς του αριστερού λαϊκισμού. Εταξε τον παράδεισο χωρίς θυσίες και καταδίκασε την αριστεία ως προνόμιο κι αυτό της «ελίτας». Το αποτέλεσμα υπήρξε η κατίσχυση της μετριοκρατίας και η αδιάκοπη μεγέθυνση του κράτους με υπεράριθμους που σώρευαν δεξιοί και αριστεροί πολιτικοί προστάτες. Ο κρατισμός που συνόδευε δεξιές και αριστερές κυβερνήσεις έγινε πλέον ο τρόπος συντήρησης των πελατειακών δικτύων, αλλά και ιδανικό όλων των Ελλήνων που φιλοδοξούν να σιτίζονται στο κρατικό πρυτανείο. Η Αριστερά από το ΠΑΣΟΚ ώς τον Συνασπισμό και το ΚΚΕ, δεν έπαψε ποτέ να είναι υπερασπιστής της κρατικοδίαιτης οικονομίας. Ετσι η Αριστερά φέρει μεγάλο μέρος της ευθύνης για τον πόλεμο κατά των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών που μπορεί να είχαν συγκρατήσει την έκπτωση της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας. Σε ποιο πολιτικό κόμμα βρίσκεται άραγε ο περιλάλητος «νεοφιλελευθερισμός» όταν στο σύστημα ανταγωνίζονται το τεράστιο κράτος με το αποκλειστικό κράτος;
Αλλά και η οικονομία στη μεταπολίτευση δεν έμεινε μακριά από την επιρροή του καθεστώτος αυτού. Η απαξίωση της επιχειρηματικότητας με τους γνωστούς χαρακτηρισμούς της Αριστεράς, ο κρατισμός με τις καταστροφικές του επιχειρήσεις (Ολυμπιακή, ΟΣΕ), οι κρατικοδίαιτες εταιρείες με τα πελατειακά τους δίκτυα, δεν άφησαν να αναπτυχθεί ένας βιώσιμος, ανταγωνιστικός καπιταλισμός. Αν εξαιρεθεί η εμπορική ναυτιλία που δεν έχει πατρίδα και ελάχιστες μεγάλες εταιρείες, ο κανόνας του ιδιωτικού τομέα αποτελείται από μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν ήδη υποστεί την καταστροφή από την κρίση. Οι εργαζόμενοι στον ανέγγιχτο δημόσιο τομέα αποβλέπουν στον ΣΥΡΙΖΑ για να τους σώσει από την αποκρατικοποίηση και την περιστολή. Το κίνημα αυτό - συλλέκτης των παραδόξων ψηφοδελτίων της εκκεντρικής Αριστεράς σε περασμένες εκλογές, έγινε ξαφνικά η μετεμψύχωση του υπαρκτού βαθέος ΠΑΣΟΚ. Προηγήθηκε η μετακίνηση ψηφοφόρων και τώρα βλέπουμε τη μετακόμιση στελεχών του ΠΑΣΟΚ απειλώντας τον ΣΥΡΙΖΑ με το παρελθόν που δεν είχε. Με τους συνδικαλιστές των υψηλών αμοιβών και πολυτελών ταξιδιών, με συνεργάτες αμαρτωλών υπουργών, με ασήμαντα σε ικανότητες, αλλά όχι σε καπατσοσύνη στελέχη. Τα ξεχασμένα αυγά του Ανδρέα εκκολάπτονται σε άλλους πολιτικούς χώρους και ας επικαλείται ο Ευάγγελος Βενιζέλος τη φώτισή του.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το αριστερό λαϊκιστικό αποκύημα της περιόδου των δύο τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων που ζήσαμε πρόσφατα. Προσφέρει υποσχέσεις ανακούφισης στην πάσχουσα κοινωνία και εθνική υπερηφάνεια στους ταπεινωμένους. Παραμένει όμως ανεξιχνίαστη η πηγή εσόδων που θα επιτρέψει την επιστροφή στο κράτος-τροφό. Στο μεταξύ, ο όρος «λαός» είναι για τον ΣΥΡΙΖΑ συνώνυμος με τους ψηφοφόρους του. Ο δικός του ψηφοφόρος είναι ο πραγματικός, συνειδητοποιημένος «λαός». Ακόμα και η κ. Παπαρήγα, η οποία έτσι κι αλλιώς δεν εναγκαλίζεται τον κοινοβουλευτισμό, αναγνωρίζει αυτή τη φορά λάθη στη λαϊκή επιλογή. Το ΚΚΕ προέβλεψε εδώ και πολλά χρόνια την κρίση του καπιταλισμού, η οποία διαρκώς βαθαίνει αλλά δεν έχει ακόμα εννοήσει την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού που έχει συντελεστεί. Οσο για τον κ. Τσίπρα, φαίνεται να μην το έμαθε ποτέ, αφού ο ίδιος προσχώρησε στο ΚΚΕ ακριβώς όταν κατέρρευσε το Τείχος του Βερολίνου.
* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ
(Προσθήκη φωτογραφιας)
