3 Μαρτίου 1948. Στο Βάγγου Μεγαλόπολης, η μεγαλύτερη ίσως τραγωδία του Ελληνικού Στρατού στην Πελοπόννησο στην Ανταρσία του 1946-49
Μια Διλοχία του 716 Τάγματος της 72ας Ταξιαρχίας, με διοικητή τον ταγ/ρχη Βασίλειο Γαλανόπουλο είχε εγκατασταθεί στο Χωριό Ασέα να ελέγχει τον δρόμο Τρίπολη –Μεγαλόπολη. Στις 1 Μαρτίου κινήθηκε βόρεια περνώντας τα χωριά Βάγγου (το χωριό του καπετάν Πέρδικα), Καράτουλα και κατέληξε στα Λυκόχια, στους δυτικούς πρόποδες του Μαινάλου. Εκεί συναντήθηκε με άλλες μονάδες που έφθασαν από τη Δημητσάνα και την Καρύταινα για να εξερευνήσουν την περιοχή.
Στις 3 Μαρτίου, οι μονάδες χώρισαν για επιστροφή στις βάσεις τους. Η Διλοχία του Γαλανόπουλου ακολούθησε ΑΚΡΙΒΩΣ την ίδια διαδρομή που είχε διέλθει πηγαίνοντας προς Λυκόχια. Μετά το χωριό Βάγγου, ο δρόμος περνούσε από μια χαράδρα, με στροφές και αδιάβατα βράχια από την μιά πλευρά.
Η Διλοχία μπήκε στη χαράδρα εις φάλαγγα κατ΄ άνδρα, χωρίς εμπροσθοφυλακή ή πλαγιοφυλακή.
Η ενέδρα που είχε οργανώσει το Απόσπασμα ανταρτών του Κανελλόπουλου, απότακτου υπολοχαγού, στελέχους πρώτα του ΕΛΑΣ και μετά του «ΔΣΕ», ήταν απόλυτα φονική. Περίπου 65 αξιωματικοί –περιλαμβανομένου του ταγ/ρχη Γαλανόπουλου- και στρατιώτες έπεσαν νεκροί, 135 συνελήφθησαν αιχμάλωτοι και μόνο 18-20 διέφυγαν. Οι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν στο χωριό Λυκόχια, όπου 45 λέγεται ότι δέχτηκαν να καταταγούν αντάρτες, 26 δολοφονήθηκαν και 60 περίπου ελευθερώθηκαν. Μεταξύ αυτών που έμειναν στους αντάρτες ήταν και ένας στρατιωτικός ιατρός, τον οποίον ανέδειξαν σε Αρχίατρο των Ανταρτών Πελοποννήσου.
Σε καμία από τις περιγραφές από καπετάνιους που αναφέρουν τη μάχη στα βιβλία τους δεν αναφέρονται τραυματίες!
Οι αντάρτες είχαν 1 νεκρό και έναν τραυματία.
Οι αντάρτες είχαν 1 νεκρό και έναν τραυματία.
Ακολουθεί ένα χρονικό της μάχης από έναν εντόπιο που την έζησε.
Ιστορικές θύμησες....Έζησα τη μάχη του Γαλανόπουλου στις 3 Μαρτίου του 1948 .
Του Δημήτρη Γιαννακούρα
«Η μάχη έγινε στις 3 Μαρτίου του 1948, ημέρα Τρίτη» μας είπε. Ερχόταν ο στρατός από τα Λυκόχια και του Βάγγου για να περάσει από εδώ. Στα γύρω υψώματα Αχεριώνα, Μασουροράχη και Φόρτσαρη είχαν στήσει ενέδρα οι αντάρτες. Εμείς ήμασταν στο μαντρί. Σηκώθηκα το πρωί και πήγα με τα πρόβατα λίγο πιο κάτω. Ο πατέρας μου επειδή ήταν στην Μικρά Ασία έξι χρόνια μάχιμος ήταν επμειροπόλεμος. Κατάλαβε ότι οι αντάρτες ήταν εκεί γύρω και είχαν στήσει ενέδρα. Θα ’ρθουν, μου λέει, και οι άλλοι, δηλαδή ο στρατός από τον Βάγγου και θα γίνει μεγάλο μαλεβράσι. Πάμε να φύγουμε, μου είπε. Βαρέσαμε τα γιδοπρόβατα μας και περάσαμε απέναντι στο Γκοΐκα, όπου ήταν μέρος απυρόβλητο. Ο στρατός άρχισε να περνά ανάμεσα από το υψώματα. Οι αντάρτες τους καρτέρεσαν μπροστά και τους χτύπησαν. Η μάχη δεν κράτησε πάνω από ώρα. Ο στρατός γρήγορα παραδόθηκε, αφού ένας-ένας που έβγαινε επάνω τον χτύπαγαν σαν λαγό.
Στη μάχη σκοτώθηκαν 15 στρατιώτες και τραυματίστηκαν έξι, οι οποίοι εκτελέστηκαν μετά από λίγο εν ψυχρώ, εκτός από έναν που ξέφυγε. Από πληροφορίες έμαθα ότι κάποιους αιχμαλώτους τους σκότωσαν και τους έριξαν σε μια τρύπα στην Καρκαλού. Την άλλη μέρα ήρθαν χωριάτες και στρατός και έθαψαν τους νεκρούς σε ομαδικό τάφο.
Ο τραυματίας ήρθε στο μαντρί μας για βοήθεια, θυμάμαι, έκανε πολύ κρύο και τον βάλαμε κοντά στη φωτιά. Όταν τον ρώτησε ο πατέρας μου τι είσαι συ ρε παλικάρι; αντάρτης ή στρατιώτης; φοβόταν να μιλήσει. Τότε του είπε, μη φοβάσαι, εμείς τσοπάνηδες είμαστε. Αν είσαι αντάρτης να σε κάνουμε κατά κείθε, αν είσαι στρατιώτης κατά δώθε. Στρατιώτης είμαι ρε μπάρμπα, είπε. Ήταν για να ζήσει για να μαρτυρήσει το τραγικό.
Μετά από 18 ημέρες βρήκα και έναν στρατιώτη σκοτωμένο την ώρα που έβοσκα τα πρόβατα.
Είχε μαύρα κατσαρά μαλλιά και του είχαν βγάλει το παντελόνι και τα παπούτσια.
Έψαξα τις τσέπες του για να μάθω ποιος είναι. Βρήκα ένα γράμμα που έγραφε: «Αγαπημένη μου Στεφανή, σε λίγο καιρό όλα τελειώνουν και θα είμαι κοντά σας». Τον πλάκωσα μαζί με ένα ξάδελφο μου, το Βασίλη, με πέτρες. Μετά από χρόνια ήρθαν δυο κοπέλες, κόρες του μου είπαν, και πήραν τα οστά του. Στο σημείο εκείνο έφτιαξαν ένα σταυρό με πέτρες στο έδαφος.
Στη μάχη σκοτώθηκαν 15 στρατιώτες και τραυματίστηκαν έξι, οι οποίοι εκτελέστηκαν μετά από λίγο εν ψυχρώ, εκτός από έναν που ξέφυγε. Από πληροφορίες έμαθα ότι κάποιους αιχμαλώτους τους σκότωσαν και τους έριξαν σε μια τρύπα στην Καρκαλού. Την άλλη μέρα ήρθαν χωριάτες και στρατός και έθαψαν τους νεκρούς σε ομαδικό τάφο.
Ο τραυματίας ήρθε στο μαντρί μας για βοήθεια, θυμάμαι, έκανε πολύ κρύο και τον βάλαμε κοντά στη φωτιά. Όταν τον ρώτησε ο πατέρας μου τι είσαι συ ρε παλικάρι; αντάρτης ή στρατιώτης; φοβόταν να μιλήσει. Τότε του είπε, μη φοβάσαι, εμείς τσοπάνηδες είμαστε. Αν είσαι αντάρτης να σε κάνουμε κατά κείθε, αν είσαι στρατιώτης κατά δώθε. Στρατιώτης είμαι ρε μπάρμπα, είπε. Ήταν για να ζήσει για να μαρτυρήσει το τραγικό.
Μετά από 18 ημέρες βρήκα και έναν στρατιώτη σκοτωμένο την ώρα που έβοσκα τα πρόβατα.
Είχε μαύρα κατσαρά μαλλιά και του είχαν βγάλει το παντελόνι και τα παπούτσια.
Έψαξα τις τσέπες του για να μάθω ποιος είναι. Βρήκα ένα γράμμα που έγραφε: «Αγαπημένη μου Στεφανή, σε λίγο καιρό όλα τελειώνουν και θα είμαι κοντά σας». Τον πλάκωσα μαζί με ένα ξάδελφο μου, το Βασίλη, με πέτρες. Μετά από χρόνια ήρθαν δυο κοπέλες, κόρες του μου είπαν, και πήραν τα οστά του. Στο σημείο εκείνο έφτιαξαν ένα σταυρό με πέτρες στο έδαφος.
Εκείνο που δεν μπορώ να καταλάβω είναι πως ο Γαλανόπουλος, ένας έμπειρος αξιωματικός, πέρασε από εδώ το στρατό του. Μάλιστα την προηγούμενη νύχτα πριν τη μάχη στου Βάγγου, που βρισκόταν ο στρατός, ένας γέρος, ο μπαρμπα-Γιάννης ο Ξηνταβελώνης, παρατσούκλι Καλαμιάς, είπε στον Ταγματάρχη: «Κύριε Γαλανόπουλε μη τα πας τα παιδιά εδώ μέσα, γιατί τα υψώματα είναι γεμάτα αντάρτες. Θα τα σκοτώσουν τα παιδιά». Πιάνει τότε το γέρο από το μουστάκι και του δίνει ένα χαστούκι, λέγοντας στους φαντάρους του: «Προχωρήστε ρε, ο περδικας με τα περδικόπουλα να τους πιάσουμε. Δεν άκουσε κανέναν. Ο Γαλανόπουλος βρέθηκε σκοτωμένος λίγο πιο πέρα από εκεί που έγινε η μάχη.
Εδώ, στο ίδιο σημείο, μας είπε ο μπαρμπαλιάς, έχουν γίνει και άλλα συμβάντα. Στις 7 Αυγούστου του 1944 οι Γερμανοί σκότωσαν έναν αντάρτη παλικάρι, το Γιώργη το Λαχανά. Το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου ήρθε η μάνα του από την Τρίπολη και έφερε τον παπαγιώργη από του Βάγγου να κάνει τρισάγιο. Από τότε δεν την ξαναείδαμε. Μάθαμε μετά ότι τρελάθηκε.
Επίσης, τον Μάιο του 1949 οι χωροφύλακες λίγο πιο πάνω σκότωσαν δυο Ελληνόπουλα αντάρτες που δεν είχαν παραδοθεί. Είναι θαμμένοι κι αυτοί εδώ. Τι να πει κανείς. Σ’ αυτά τα βουνά είναι θαμμένα Ελληνόπουλα και από τις δυο πλευρές, αθώες ψυχές, αδέλφια που κάποιοι άλλοι τα έβαλαν να αλληλοχτυπηθούν για να εξυπηρετήσουν άλλων συμφέροντα».
Μ’ αυτά τα αγνά λόγια έκλεισε την αφήγησή του ο μπαρμπαλιάς ο Κόκκορης, με την απορία όμως ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του. «Αυτοί δεν ήταν χριστιανοί; δεν ήταν Ελληνόπουλα; δεν έπρεπε η Πολιτεία τόσα χρόνια να φτιάξει ένα μνημείο; να βάλει ένα σταυρό;».
Εμείς συμφωνούμε και θα κάνουμε ότι μπορούμε για να τοποθετηθεί ένας σταυρός στο ύψωμα δίπλα από τον πλάτανο με τα ονόματα των σκοτωμένων στρατιωτών και ανταρτών. Τέτοια μνημεία δεν έχουν σκοπό να αποδώσουν μόνο φόρο τιμής στους νεκρούς, αλλά και να θυμίζουν στις νεώτερες γενιές τη μεγάλη συμφορά που έφερε στην Ελλάδα ο αδελφοκτόνος εμφύλιος και να λειτουργούν ως παράδειγμα προς αποφυγή. Προτείνουμε ακόμα να γίνει περισυλλογή των οστών και να τοποθετηθούν σε κοινή οστεοθήκη, όσο υπάρχουν άνθρωποι που γνωρίζουν ακόμα τα σημεία ταφής τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου