Η αντιφασιστική νίκη και οι αυταπάτες του Στάλιν | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Σάκης Μουμτζής

111-05-2025

Τον ονόμασαν «Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο», ο οποίος έληξε τέσσερα χρόνια μετά με την αντιφασιστική νίκη. Αυτή η πορεία δεν εξάγνισε μόνον το σοβιετικό καθεστώς από τη βαρβαρότητα των γκούλαγκ και των εκτελέσεων, αλλά απώθησε από την ιστορική μνήμη το σύμφωνο Μολότοφ – Ρίμπεντροπ. που ουσιαστικά μοίραζε την ανατολική Ευρώπη μεταξύ Σοβιετικής Ενωσης και ναζιστικής Γερμανίας.

Ηταν ένα σύμφωνο ειρήνης ανάμεσα στα δύο κράτη, στο οποίο, με βάση με όλα τα τεκμήρια, πίστεψε ο Στάλιν, αλλά ο Χίτλερ το χρησιμοποίησε ως τακτικό όπλο για τους δικούς του στόχους. Η σοβιετική ιστοριογραφία, στο πλαίσιο της στράτευσής της για την υπεράσπιση του επίσημου αφηγήματος για το συγκεκριμένο σύμφωνο, αντιστρέφει τον τρόπο που το προσέγγισαν οι δύο δικτάτορες. Ομως τα γεγονότα τους διαψεύδουν. Οπως σημειώνει ο Φερνάντο Κλαουντίν,* μία εβδομάδα πριν από την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στη Σοβιετική Ενωση, το πρακτορείο ΤΑΣ, στις 14 Ιουνίου 1941, ανακοίνωνε ότι οι Σοβιετικοί είναι έτοιμοι να διαπραγματευθούν νέα, στενότερη συνεργασία με τους Γερμανούς, ενώ μόλις πριν από δύο μήνες, τον Απρίλιο του 1941, είχαν υπογράψει σύμφωνο μη επίθεσης με την Ιαπωνία, το οποίο τηρήθηκε ευλαβικά και από τις δύο πλευρές μέχρι τις αρχές Αυγούστου 1945.

Αψευδέστατος μάρτυρας της πεποίθησης του Στάλιν πως ο Χίτλερ θα σεβαστεί την υπογραφή του είναι ο πλήρης αιφνιδιασμός του ευθύς ως πληροφορήθηκε την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στο σοβιετικό έδαφος, ενώ οι συντριπτικές απώλειες του Κόκκινου Στρατού τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου αποδεικνύουν πόσο απροετοίμαστος βρέθηκε. Οι απολογητές του συμφώνου Μολότοφ – Ρίμπεντροπ διατείνονται πως έτσι κέρδισε τον απαιτούμενο χρόνο ο Στάλιν για να προετοιμάσει τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας του για τον αναπόφευκτο πόλεμο. Αυτός ο ισχυρισμός αποτελεί μια κλασική περίπτωση εκ των υστέρων αιτιολόγησης, που δεν έχει καμιά σχέση με το πραγματολογικό υλικό, το κλίμα και την ατμόσφαιρα της εποχής και κυρίως δεν απαντά στο ερώτημα τι θα γινόταν αν ο Χίτλερ δεν εισέβαλλε στη Σοβιετική Ενωση. Ο πόλεμος στην Ευρώπη είχε λήξει και οι ΗΠΑ παρέμεναν ουδέτεροι παρατηρητές.

Σημειωτέον πως μέχρι την 22α Ιουνίου 1941 η Σοβιετική Ενωση είχε καταλάβει την ανατολική Πολωνία, την Καρελία, τη Βεσσαραβία, τη Βουκοβίνα καθώς και τις Βαλτικές χώρες, ενώ σε αυτό το διάστημα τροφοδοτούσε τη ναζιστική Γερμανία με τις απαραίτητες για αυτήν πρώτες ύλες. Ο Στάλιν, ευθύς ως επεξεργάστηκε τη θεωρία του σοσιαλισμού σε μία μόνο χώρα, από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, έκρινε πως ήταν απαραίτητο για την επιβίωση του μπολσεβίκικου καθεστώτος να δημιουργηθεί μια ζώνη ασφαλείας στα δυτικά της Σοβιετικής Ενωσης. Η ουτοπία της ευρωπαϊκής επανάστασης ξεθώριασε και όταν επέστη η ιστορική στιγμή ξαναήρθαν στο προσκήνιο οι ξεχασμένοι Ρώσοι πρόγονοι και όλοι στρατεύθηκαν στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο.

* Κλαουντίν Φερνάντο, Η κρίση του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, εκδ. Γράμματα, 1981, τόμος Α, σελ. 346.

ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΑΡΘΡΟ ΜΟΥ 10/5/2025