Παρασκευή, 25 Μαρτίου 2011
Αίμα Κυπρίων στο σώμα της Μητέρας Ελλάδας
Η ανάμειξη Ελλήνων Κυπρίων, και ακόμη του ιδίου του τότε αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού καθώς και άλλων σημαινόντων ανδρών στο όλο ζήτημα της ελληνικής επανάστασης του 1821, χρονολογούνται πιο πριν από την εορταζόμενη ως επίσημη ημερομηνία έναρξης του αγώνα, δηλαδή την 25η Μαρτίου του 1821. Επαρκείς μαρτυρίες αποδεικνύουν ότι η Φιλική Εταιρεία, η μυστική δηλαδή οργάνωση που προετοίμασε την επανάσταση, είχε επαφές στην Κύπρο, απ' όπου και άντλησε κάποιαν οικονομική και άλλην ενίσχυση, όπως εξάλλου άντλησε από πάρα πολλά μέρη στα οποία βρίσκονταν και δρούσαν διασκορπισμένοι οι Έλληνες.
ΣΩΖΟΝΤΑΙ
Πολλά πιστοποιητικά Κυπρίων αγωνιστών, συνήθως πιστοποιητικά που εξασφάλισαν αργότερα από τους οπλαρχηγούς.
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, πρώτος ο Φιλικός Δημήτριος Ίπατρος από το Μέτσοβο είχε επισκεφτεί την Κύπρο προερχόμενος από την Κωνσταντινούπολη, και είχε μυστικές επαφές με τον αρχιεπίσκοπο Κυπριανό και άλλους παράγοντες. Αποτέλεσμα της επίσκεψης και των επαφών του Ίπατρου στην Κύπρο ήταν και η εξασφάλιση της υπόσχεσης τόσο του αρχιεπισκόπου όσο και διαφόρων προκρίτων να συνδράμουν όσο και όπως μπορούσαν τον προετοιμαζόμενο αγώνα. Έπειτα από αυτό, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εξουσιοδότησε λίγο αργότερα το δραστήριο Φιλικό Αντώνιο Πελοπίδα να ταξιδέψει στην Αίγυπτο και στην Κύπρο για να εισπράξει τις υπέρ του αγώνα εισφορές από τους Φιλικούς, που διέμεναν στα μέρη αυτά. Το σχετικό έγγραφο του Υψηλάντη προς τον Πελοπίδα αναφέρει:
«...Εγχείρισα εις τον ρηθέντα κύριον Αρχιμανδρίτην Δικαίον γράμματα προς τους αδελφούς εις Αίγυπτον και προς τον άγιον Κύπρου. Παραλάβατε τα γράμματα ταύτα και κινήσατε αμέσως προς τα μέρη εκείνα, διά να φανερώσητε προς τους αγαθούς συμπατριώτας μας, ότι η εφετή ώρα της εκτελέσεως του ιερού ημών σκοπού δεν είναι μακράν, και να τους παρακινήσητε διά να καταβάλωσιν, όχι μόνον όσα έκαστος ευόρκως υπεσχέθη, αλλά και άλλα περισσότερο ακόμη διά την μεγάλην της πατρίδος ανάγκην. Επιστρέφοντες δε εκείθεν περνάτε διά της Κύπρου, όπου εγχειρίζοντες το γράμμα προς τον Αρχιερέα, τον παρακινείτε να συνεισφέρη τα της υποσχέσεώς του, τα οποία παραλαμβάνοντες αποπλέετε πάραυτα ή μόνος ή και μετά τινος ανθρώπου του Αρχιερέως διά την Παλαιάν Πάτραν της Πελοποννήσου, όπου παραδίδετε τα πάντα εις χείρας του κυρίου Ιωάννου Παππά Διαμαντοπούλου, παρά του οποίου λαμβάνετε τας αναγκαίας αποδείξεις.
Ο ζήλος και η προθυμία σας με βεβαιώνουσιν, ότι τα έργα σας θέλουσιν είσθαι ανώτερα των ελπίδων μου, διά τούτο δεν σας παροτρύνω περισσότερον, αλλά σας ασπάζομαι φιλικώς και μένω όλος εύνους αδελφός σας
Αλέξανδρος Υψηλάντης»
Εξάλλου, σχετικά με την όλη αποστολή του Πελοπίδα στην Κύπρο, ενημερώθηκε από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, με το ακόλουθο γράμμα με ημερομηνία 8.10.1820, στις παραμονές δηλαδή της επανάστασης:
«Μακαριώτατε και φιλογενέστατε Δέσποτα,
Ο φιλογενέστατος κύριος Δημήτριος Ίπατρος με εβεβαίωσε περί της γενναίας συνεισφοράς, την οποίαν η υμετέρα Μακαριότης υπεσχέθη προς αυτόν διά το Σχολείον της Πελοποννήσου. Όθεν, ως γενικός έφορος του Σχολείου τούτου, κρίνω χρέος μου απαραίτητον να ευχαριστήσω την Υμετέραν Μακαριότητα και να την ειδοποιήσω ότι η έναρξις του Σχολείου εγγίζει. Διά τούτο λοιπόν στέλλω εξεπίτηδες τον κύριον Αντώνιον Πελοπίδαν, άνδρα ενάρετον, φιλογενή και πάσης πίστεως άξιον διά να την βεβαιώσω και διά ζώσης φωνής την όσον ούπω ανέγερσιν του ιερού τούτου καταστήματος: Άς ταχύνη λοιπόν η υμετέρα Μακαριότης να εμβάση τόσον της υμετέρας Μακαριότητας τας συνεισφοράς, όσον και των λοιπών αυτού ομογενών, είτε χρηματικάς, είτε είναι ζωοτροφίας προς τον εν παλαιά Πάτρα της Πελοποννήσου κύριον Ιωάννην Παππά Διαμαντόπουλον, συντροφεύουσα αυτάς ή με άνθρωπον της επίτηδες ή με τον κομιστήν του παρόντος μου.
Ων δε εύελπις, ότι ή υμετέρα Μακαριότης θέλει φιλοτιμηθή να δείξη την συνεισφοράν αξίαν του μεγάλου ζήλου και πατριωτισμού Αυτής τε και όλου της του ποιμνίου, εξικετεύω τας μακαρίους Αυτής ευχάς και μένω με βαθύ σέβας της υμετέρας Μακαριότητος τέκνον ευπειθές
Αλέξανδρος Υψηλάντης»
Στο πιο πάνω γράμμα του Υψηλάντη παρατηρούμε ότι από τον Κυπριανό ζητείται η «γενναία συνεισφορά» που υποσχέθηκε, «διά το Σχολείον της Πελοποννήσου». Σύμφωνα με το συνωμοτικό τρόπο με τον οποίο εργαζόταν η Φιλική Εταιρεία, στη διεξαγόμενη αλληλογραφία της αποφευγόταν η οποιαδήποτε αναφορά με άμεσο τρόπο στην προετοιμαζόμενη επανάσταση. Ειδικότερα για τις χρηματικές και άλλες ενισχύσεις, συνήθως αυτές ζητούνταν με το δικαιολογητικό ότι επρόκειτο να ανεγερθεί κάποιο σχολείο, ή ότι επρόκειτο να ανεγερθεί κάποιο σχολείο, ή ότι επρόκειτο να επιδιορθωθεί κάποιο μοναστήρι, ή ότι επρόκειτο να βοηθηθεί κάποιος φίλος έμπορος που είχε οικονομικές δυσκολίες κτλ. Ο Υψηλάντης γράφει, λοιπόν, στον Κύπριο ιεράρχη με την ιδιότητά του ως «γενικού εφόρου» του σχολείου που γινόταν, ταυτόχρονα δε παρέχει την πληροφορία ότι «η έναρξις του Σχολείου εγγίζει».
Ο Λόχος των ΚυπρίωνΕίναι δύσκολο να αναφερθεί με ακρίβεια ο αριθμός των Κυπρίων εθελοντών που πολέμησαν τότε στην Ελλάδα. Ο Λοΐζος Φιλίππου, στο σύγγραμμά του Κύπριοι Αγωνισταί (Λευκωσία, 1953), κατονομάζει 56 από αυτούς με βάση αρχειακό υλικό που είχε συγκεντρώσει. Οπωσδήποτε, όμως, ήταν πολύ περισσότεροι και θα πρέπει να αριθμούσαν μερικές εκατοντάδες. Δεν πήγαν όλοι στην Ελλάδα από την αρχή του αγώνα, αλλά σταδιακά.
Οι Κύπριοι αγωνιστές εντάχθηκαν σε διάφορα στρατιωτικά σώματα. Είχε, όμως, δημιουργηθεί και λόχος Κυπρίων, όπως προκύπτει από το γεγονός ότι υπήρχε και ξεχωριστή πολεμική σημαία που σώθηκε και φυλάσσεται στο Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο στην Αθήνα. Το πολεμικό αυτό λάβαρο είναι λευκό, με γαλανό μεγάλο σταυρό στη μέση. Στο πάνω μέρος υπάρχει γραμμένη η ένδειξη: ΣΗΜΕΑ ΕΛΗΝΗΚΙ ΠΑΤΡΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. Το λάβαρο των Κυπρίων ήταν στερεωμένο σε ξύλινο ιστό που έφερε στο πάνω μέρος του σταυρό σιδερένιο που κατέληγε σε λόγχη, έτσι που ο σημαιοφόρος μπορούσε να το χρησιμοποιήσει και ως όπλο.
Πώς ο Κωνσταντίνος Κανάρης ήρθε στην ΚύπροΓια τις υλικές συνεισφορές των Ελλήνων της Κύπρου στον αγώνα, μιλά και η παράδοση, που μεταξύ άλλων υποστηρίζει ότι ο γνωστός ήρωας της επανάστασης Κωνσταντίνος Κανάρης είχε επισκεφτεί με τα καράβια του την Κύπρο, ότι προσέγγισε το νησί, κατά διαφορετικές εκδοχές, σε τρία διαφορετικά σημεία των βορείων και βορειοανατολικών ακτών, και ότι είχε παραλάβει από εδώ τρόφιμα και άλλες προμήθειες.
Η επίσκεψη του Κανάρη στην Κύπρο δεν είναι ιστορικά αποδεδειγμένη, δεν θεωρείται όμως απίθανη. Ο Ιωάννης Φιλήμων γράφει ότι ο πυρπολητής είχε έρθει στην Κύπρο (παραλιακή περιοχή της Λαπήθου) στις 19.6.1821, και αφού διαπίστωσε ότι «δεν είχεν επιστή ακόμη ο δι' εξέγερσιν της Κύπρου καιρός, απήλθε λαβών τρόφιμα διά τους εν Ελλάδι αγωνιστάς». Παρόμοια γράφει και ο Γ. Κηπιάδης. Ίσως πάλι ο μεγάλος αυτός θαλασσινός ήρωας του 1821 να προσέγγισε την Κύπρο αργότερα, ο ίδιος ή καράβια του, όπως για παράδειγμα το 1827, όταν συμμετείχε (το Μάη-Ιούνη) στην υπό τον Κόχραν επιχείρηση πυρπόλησης του αιγυπτιακού στόλου στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.
Στην επιστροφή από την ανεπιτυχή αυτή ναυτική εκστρατεία δεν είναι απίθανο ελληνικά καράβια να προσέγγισαν τις ακτές της Κύπρου για ανεφοδιασμό, αφού ο στόλος είχε μεγάλη έλλειψη τροφίμων και νερού, σύμφωνα με την αναφορά του Κόχραν στις 7.6.1827. Μπορεί ακόμη η θρυλούμενη επίσκεψη του Κανάρη να πραγματοποιήθηκε πιο πριν, μεταξύ 1822 και 1823, οπότε πολλές φορές ελληνικά καράβια βρέθηκαν στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου, σύμφωνα με διάφορες προξενικές αναφορές. Για παράδειγμα, στις 8.7.1823 ο πρόξενος της Γαλλίας στην Κύπρο, Mechain, αναφέρει ότι 12 ελληνικά πλοία από τα Ψαρά (πατρίδα του Κανάρη) είχαν έρθει στην Κύπρο για προμήθειες.
Σε άλλο έγγραφό του, της 9.10.1822, ο ίδιος πρόξενος αναφέρει ότι ο (Τούρκος) κυβερνήτης της Κύπρου έχει την υποψία ότι τα ελληνικά πλοία που βρίσκονταν στα κυπριακά νερά, είχαν φορτώσει πολλές προμήθειες από την Κύπρο. Ο ίδιος πρόξενος πάλι, σε έγγραφό του ημερομηνίας 8.3.1822, αναφέρει ότι η άφιξη ελληνικών πλοίων στην Κύπρο επαύξησε το φανατισμό και την ανησυχία των Τούρκων που, όπως φοβόταν, θα έπαιρναν μέτρα κατά των φτωχών Κυπρίων.
Κατά την παράδοση των μεγάλων οικογενειών της Λαπήθου και του Καραβά, που μετείχαν στο κίνημα, ο Κανάρης έμεινε μερικές νύκτες στην οικία του προκρίτου Πασπάλλα, στην Αγία Παρασκευή Λαπήθου. Η εξαιρετική αυτή οικία με οικόσημα σωζόταν μέχρι την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974. Κατά την παράδοση του Καραβά, ο Κανάρης πήγε και στον Καραβά, κρυπτόμενος και βοηθούμενος από τις μεγάλες οικογένειες του χωριού. Στους χωρικούς παρέδωσε όπλα και πήρε από αυτούς τρόφιμα και χρήματα μέσα σε νεκροκρέβατα, σε εικονικές κηδείες.
Οι μαρτυρούμενες επανειλημμένες τροφοδοσίες των ελληνικών πλοίων στην Κύπρο, που γίνονταν πρόθυμα και παρά τους μεγάλους κινδύνους που αντιμετώπιζαν οι Κύπριοι χωρικοί που φρόντιζαν για τη συγκέντρωση των προμηθειών, καθώς και οι διάφορες επαφές των Κυπρίων ιεραρχών και προκρίτων με τους Έλληνες επαναστάτες, δεν ήταν οι μοναδικές κυπριακές αναμείξεις στον αγώνα. Η κυριότερη κυπριακή συμβολή στην Ελληνική Επανάσταση στάθηκε η μετάβαση πολλών Ελλήνων Κυπρίων στην αγωνιζόμενη Ελλάδα, όπου και εντάχθηκαν στα διάφορα στρατιωτικά σώματα και πολέμησαν σε διάφορα μέτωπα υπό τις διαταγές γνωστών οπλαρχηγών.
Οικονομική ενίσχυσηΗ προγενέστερη της επανάστασης δραστηριότητα μελών της Φιλικής Εταιρείας στην Κύπρο δεν αποσκοπούσε μόνο στην εξασφάλιση οικονομικής ενίσχυσης από το νησί για τον αγώνα. Φαίνεται ότι είχε καταβληθεί προσπάθεια η επανάσταση να κηρυχτεί και στην Κύπρο, ταυτόχρονα με την έναρξή της στην υπόλοιπη ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα, και για το λόγο αυτό έγιναν και εδώ μυήσεις. Για τον ίδιο σκοπό και άλλα μέλη της Φιλικής Εταιρείας επισκέφτηκαν την Κύπρο, ενώ στάλθηκε κρυφά και διανεμήθηκε και διαφωτιστικό υλικό. Η υπόγεια κρύπτη στο κτίριο του Παγκυπρίου Γυμνασίου στη Λευκωσία, απέναντι από το κτίριο της Αρχιεπισκοπής, πιστεύεται ότι είχε χρησιμοποιηθεί για την απόκρυψη Φιλικών. Τελικά, όμως, η Κύπρος δεν μπόρεσε να ακολουθήσει την επανάσταση, εξαιτίας:
* Της απροθυμίας των ηγετών και των αρχόντων να ξεσηκωθούν και υποστηρίξουν το κίνημα
* Της σχετικής έλλειψης όπλων και λοιπού πολεμικού υλικού
* Των πολλαπλών δυσχερειών που πήγαζαν εξαιτίας της μεγάλης απόστασης της Κύπρου από τις εστίες της επανάστασης.
Αφού, λοιπόν, η Κύπρος δεν μπόρεσε να εξεγερθεί, αν και μικρής κλίμακας προσπάθειες μαρτυρούνται, κυρίως στην Πάφο, πολλοί Έλληνες του νησιού έφυγαν για την Ελλάδα προκειμένου να υπηρετήσουν εκεί όπου διεξαγόταν ο αγώνας. Αρκετοί από αυτούς έπεσαν μαχόμενοι ή τραυματίστηκαν, οι περισσότεροι δε από όσους επέζησαν παρέμειναν στην ελευθερωμένη πια Ελλάδα, όπου δημιούργησαν οικογένειες. Σώζονται πολλά πιστοποιητικά Κυπρίων αγωνιστών της επανάστασης, συνήθως πιστοποιητικά που εξασφάλισαν αργότερα από τους οπλαρχηγούς τους και τα υπέβαλαν οι ίδιοι ή οι οικογένειές τους στην κυβέρνηση, προκειμένου να εξασφαλίσουν από αυτήν οικονομική βοήθεια, επειδή δυστυχούσαν. Άλλοι πάλι επέστρεψαν στην Κύπρο μετά το τέλος του αγώνα, όπου έζησαν ήσυχα στα χωριά τους μέχρι το τέλος της ζωής τους.
Από την ιστοσελίδα http://hellenica.de/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου