ΙΩΑΝΝΗΣ Κ. ΜΠΟΥΓΑΣ (Ioannis Bougas) - Ιστορία 1940-1949
η Αβασιλευτη <<Δημοκρατια>> λογοκρινει Γαλλο ακαδημαικο το 1925
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
η απαγόρευση του
Ήταν τό 1920. τις μέρες πού υπογραφόταν ή Συνθήκη των Σεβρών-
Στή διάρκεια τοϋ Ιανουαρίου καί τοΰ Φεβρουαρίου είχα δώσει μιά σειρά διαλέξεων γιά την «Ελληνική Παλιγγενεσία··, πού άργάτερα καταχωρίστηκαν σε χωριστό τόμο, ένώ έπί μία περίπου εικοσαετία τό έργο μου Τό ανατολικό ζήτημα είχε αποκτήσει ένα εΓδος κλασικού κύρους
Ό τότε υπουργός Έξωτερικών της Ελλάδας Νικ. Πολίτης μοϋ ζήτησε νά με¬λετήσω, στά άρχεια τοΰ υπουργείου του, τή διπλωματική ιστορία τής χώρας του. άπό τό 1821 μεχρι τίς μέρες μας
Ημουν ακόμα πανεπιστημιακός καθηγητής καί ό υπουργός Δημόσιας Εκ¬παίδευσης τής Γαλλίας μοϋ χορήγησε πενταετή άδεια απουσίας -άπό τήν 1η Οκτωβρίου 1920 μέχρι τίς 30 Σεπτεμβρίου 1925-. θέτοντας με οτή διάθεση τοϋ Κέ ντ' Ορσέ γιά επιστημονική αποστολή στην Ελλάδα··
Ή σύμβαση πού υπέγραψα, στίς 28 Αυγούστου 1920, με τήν ελληνική πρεσβεία στό Παρίσι, μέ επιφόρτιζε με τή -συγγραφή καί έκδοση ενός επιστημονικού έργου, πού θά αφορούσε στή διπλωματική ιστορία τής Ελλάδας άπό τό 1821 μέχρι τίς ήμερες μας». Ή ελληνική κυβέρνηση αναλάμβανε νά μοΰ καταβάλλει. στή διάρκεια αυτών των πέντε ετών, αποζημίωση ίση μέ τίς αποδοχές μου ώς καθηγητή τοΰ Πανεπιστημίου καί πρόσθετη αμοιβή γιά τήν εργασία μου.
Τό ότι έθεσα τόν εαυτό μου στή διάθεση τοΰ υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας γιά αποστολή καθαρά επιστημονική δεν είχε βέβαια τό νόημα ότι ανα¬λάμβανα να υπηρετήσω οποιοδήποτε πολιτικό πρόσωπο Ή γαλλική κυβέρνηση δεν επρόκειτο νά μέ συγχωρήσει, άν υποδούλωνα τή γραφίδα μου σέ οποιονδή¬ποτε, αλλά καί έγώ δέ θά δεχόμουν ποτέ τέτοια "δουλεία".
Αναχώρησα γιά τήν Αθήνα τό Νοέμβριο τοΰ 1920, αμέσως μετά τήν εκλο¬γική συντριβή τοϋ Βλ. Βενιζέλου. Αύτο. όμως, δέ μέ αφορούσε.
Υπό τήν προστασία τής πρεσβείας τής χώρας μου στην ελληνική πρωτεύου¬σα -πρεσβευτής ήταν τότε ό ντέ Μπιγί- ανακοίνωσα τό σκοπό τής -επιστημονι¬κής αποστολής» μου στή νέα ελληνική κυβέρνηση, πρόεδρος τής οποίας ήταν ο Δημ Ράλλης. Μέ δέχτηκαν φιλοφρονέστστα καί μοϋ παραχώρησαν κάθε δυνατή διευκόλυνση γιά τις έρευνες πού σχετίζονταν μέ τό έργο μου Στό σημείο αυτό οφείλω νά εκφράσω τήν ευγνωμοσύνη μου στους Γεώργ. Μπαλτατζή. Δημ Γούναρη, Π. Πρωτοπαπαδάκη. Νικ. Στράτο: Μοϋ έδειξαν πλήρη εμπιστοσύνη. γιατί δέν είχαν νά κρύψουν τίποτα - τίποτα πού νά ειναι επιλήψιμο
Πήρα μέρος στην υποδοχή τοΰ βασιλιά Κωνσταντίνου καί άρχισα νά βλέπω τά πράγματα καθαρά.
Καί οί διαπιστώσεις μου επιβεβαιώθηκαν προπαντός άπό τά άρχε Τα τοϋ Κέ ντ Ορσέ, τά όποϊα "άνοιξαν", εξαιρετικά καί ειδικά γιά μένα.
Τά γεγονότα τοΰ 1922 δέν ήταν δυνατό νά μεταβάλουν τίποτα γιατί ούτε τά γεγονότα, οϋτε τά αυθεντικά κείμενα αλλάζουν. Οί επιστημονικές μου πεποι¬θήσεις δεν ήταν τέτοιες, που νά ακολουθούν τις ιδιοτροπίες τοϋ πολιτικοϋ άνεμοδείκτη Ή κυβέρνηση μου δέ μου είχε εμπιστευτεί τή συγκεκριμένη απο¬στολή γιά νά εγκωμιάσω τόν ενα ή γιά νά δυσφημίσω τόν άλλο, άλλα γιά νά γρά¬ψω "επιστημονικά" τή διπλωματική ιστορία της Ελλάδας.
Έτσι συνέχισα νά εργάζομαι
Μονό πού τώρα1 ή δουλεία μου ήταν λιγότερο εύκολη άπό πρίν.
Όταν επέστρεψα στην Αθήνα, τό δίμηνο Μαΐου- Ιουνίου του 1925, μου ήταν αδύνατο να πετύχω νά μου επιτραπεί νά μελετήσω τά έγγραφα, πού είχαν σχέση με τα τελευταία γεγονότα Ο διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων Πεπές Αργυρό¬πουλος μοΰ έδειξε, κάποια μέρα, ένα φάκελο πού βρισκόταν πάνω στό γραφείο του και ήταν γεμάτος μέ, πολύτιμα ασφαλώς, έγγραφα μοϋ τά έβαλε κάτω άπό τή μύτη μου, αλλά δέν τά έθεσε υπόψη μου. Στάθηκε αδύνατο, μολονότι ήμουν επιφορτισμένος μέ συγκεκριμένη αποστολή άπα τή γαλλική κυβέρνηση, νά εξασφαλίσω ακρόαση φιλοφροσύνης άπό τόν πρωθυπουργό Ά. Μιχαλακόπουλο καί αναγκάστηκα νά φύγω σάν αποκηρυγμένος, παρά τις προσπάθειες καί τήν αναγκαστικά- καλή θέληση τοϋ πρεσβευτή τής Γαλλίας ντε Σαμπρέν. Ποιο ήταν. αλήθεια, τό "έγκλημα"μου; Μά, ειχα συναντήσει καί είχα συζητήσει μέ βασιλόφρονες...
Ωστόσο, πέτυχα τελικά τό στόχο μου.
Καί στις 30 Σεπτεμβρίου 1925 παρέδωσα οτό τυπογραφείο τό τελευταίο χειρόγραφο μου τοΰ Ε τόμου τής ιστορίας μου ό όποΤος κάλυπτε τήν περίοδο άπό τό 1908 μέχρ ι τό 1923.
Ή -αποστολή» μου είχε λήξει.
Συνεπώς ειναι άνακριβέστατο ώς "κατηγορία" τό ότι δέχτηκα νά καταβάλουν
τή συμφωνημένη αποζημίωση μου οί κυβερνήσεις πού εΐχε ή Ελλάδα άπό τήν 1η
Οκτωβρίου 1920 μέχρι τήν 30ή Σεπτεμβρίου 1925 αυτό πρόβλεπε ή σύμβαση
μου, ένώ η κυβέρνηση μου ειχε εγγυηθεί γιά τήν αποζημίωση, πού θά έπαιρνα
άπό οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση.
Πληρώθηκα από τήν κυβέρνηση τοΰ βασιλιά Αλεξάνδρου, στον όποιο όφει-λω καί το Σταυρο τοΰ Σωτήρα -μοΰ τόν απένειμε ή κυβέρνηση τής αντιβασιλείας τής βασίλισσας-μητέρας Όλγας-, άπό τήν κυβέρνηση τοΰ βασιλιά Κωνσταντίνου, άπα τις κυβερνήσεις τοΰ βασιλιά Γεωργίου Β', άπό τις περισσότερο ή λιγότερο δημοκρατικές κυβερνήσεις, που διαδέχτηκαν ή μία τήν άλλη στην Αθήνα ώς τις 30 Σειττεμβρίου 1925, προς στιγμή καί από τους Ά. Μιχαλακόπουλο καί δικτάτο¬ρα Θ. Πάγκαλο. Με άλλα λόγια πληρώθηκα από πέντε ή έξι ελληνικές κυβερνή¬σεις - αν ήταν δώδεκα, θά μου κατέβαλλαν, όπως όφειλαν, αποζημίωση καί οϊ δώ¬δεκα.
Καί ακριβώς επειδή πληρώθηκα άπό τόσες κυβερνήσεις, δέν ήταν δυνατό νά τεθώ στην υπηρεσία οποιασδήποτε άπό αυτές, ακόμα κι άν τό ήθελα κι αν τό μπορούσα.
Οί κυβερνήσεις παρέρχονται 'Αλλά ή ιστορία μένει.
Τόν Οκτώβριο του 1925 η Ελλάδα είχε καθεστώς άβασίλευτης δημοκρα¬τίας. Τί σόι -δημοκρατία- ήταν; Δέν ξέρω ακριβώς...
Όταν ή ελληνική -ύπό τόν Αλέξανδρο Καραπανο- πρεσβεία στό Παρίσι έ¬λαβε γνώση των δοκιμίων τοϋ πέμπτου μου τόμου, δοκίμασε αξιοθρήνητη "συγκί¬νηση". 'Αντό βιβλίο μου ήταν ύπερασπιστική απολογία τοϋ Έλ Βενιζέλου, θά μέ φόρτωναν δίχως άλλο μέ χρυσάφι καί τιμές. Αλλά τό κείμενο μου κάθε άλλο πα¬ρά ήταν τέτοιου είδους απολογία!
«Μά, αυτό είναι συνηγορία υπέρ του βασιλιά Κωνσταντίνου!·· μέ κατακεραύ¬νωσαν
"Καί τί θέλετε νά κάνω», αποκρίθηκα, «άφου αυτά καταμαρτυρούν τά γεγονό¬τα καί τά επίσημα έγγραφα;··
-Αλλά έσεις εμφανίζεστε νά επιδοκιμάζετε τήν πολιτική της ελληνικής ου¬δετερότητας κατάτή διετία 1915-16".
»Τί μπορώ νά κάνω, άφοϋ υπέρ αυτής συνηγορούν τά γεγονότα καί τά επίση¬μα έγγραφα,»·
Τους ήταν, βέβαια, αδύνατο νά αδιαφορήσουν γιά τόσο "σκανδαλώδεις·· αποκαλύψεις...
Καί εγώ άρχισα νά τό διασκεδάζω μέ την καρδιά μου.
Στίς 25 Νοεμβρίου 1925 ή ελληνική πρεσβεία μου ζήτησε νά αναβάλω την εκτύπωση. ' Αλλά εΓχα ήδη υπογράψει σύμβαση μέ τόν εκδότη καί εΓχα αναλάβει υποχρεώσεις απέναντι του. Αρνήθηκα νά δεχτώ τήν αναβολή καί επέμεινα στην εκπλήρωση των συμβατικών μου δεσμεύσεων.
Παρέκαμψα τήν πρεσβεία καί απευθύνθηκα στον τότε υπουργό Εξωτερικών Λ. Κανακάρη-Ροΰφο
Μου απάντησε στίς 5 Δεκεμβρίου, μέ τό ακόλουθο θαυμάσιο τηλεγράφημα.
« Επιστολή ελήφθη. Έχων πλήρη έμπιοτοσύνην εις ύμας, ως ιστορικόν, και εις τήν ευθύτητα της δικαιοσύνης σας. απαγορεύω εις οιονδήποτε νά άναμειχθη εις το έργον σας Τό μόνον όπερ έπιθυμούμεν είναι απλώς νά γνωσθή ή αλήθεια».
Έτσι προχώρησα στην εκτύπωση.
Τί μηχανορραφίες έγιναν στά παρασκήνια; Μυστήριο!
Στίς 22 Ιανουαρίου 1926 ό 'Αλ Καραπανος μου έστειλε τήν έξης επιστολή
«Αγαπητέ Μαιτρ,
Ό κ υπουργός των Εξωτερικών της Ελλάδος, αυτοπροσώπως επιληφθείς τής αναγνώσεως και τοϋ ελέγχου)!) τού πέμπτου τόμου τής "Διπλωματικής Ιστο¬ρίας τής Ελλάδος", κρίνει ότι τό περιεχόμενον αύτοϋ, καθ' ό άφορων εις τήν συγχρονον ϊστοριαν και άναφερόμενον εις πρόσωπα διαδραματίσαντα σπουδαϊον ρόλον και ζώντα ακόμη, δεν ανταποκρίνεται καθόλου προς τό πρόγραμμα τής Ελ¬ληνικής Κυβερνήσεως, όπερ αποβλέπει εις τήν λήθην όλων των εμφυλίων διενέ¬ξεων μεταξύ των διαφόρων ελληνικών κομμάτων και εις τήν στενωτέραν δυνατήν συνεργασίαν των'.
Υπό τοιούτους όρους, είμαι επιφορτισμένος νά σας ζητήσω όπως προβήτε εις άναθεώρησιν του τόμου αύτου('), ίνα τό πνεύμα καί ή τάαις αύτοΟ και τά γεγονότα περί ων διαλαμβάνει εύρίσκωνται έν αρμονία μέ τό πνεύμα, ύφ' ου εμ¬φορείται ή Ελληνική Κυβέρνησις άλλως αύτη, μέ μεγάλην της λύπην, θά εύρεθη εις τήν ανάγκην νά σας ζητήαη όπως μή δημοσιευθή ολόκληρος ό τόμος» (!)
Όπως ήταν φυσικό αρνήθηκα νά αναθεωρήσω τό κείμενο τοϋ βιβλίου μου κσί επικαλέστηκα καί πάλι τόν υπουργό Εξωτερ ικών τής Ελλάδας.
Ήταν ακόμα ό κ. Λ. Κανακάρης - Ροΰφος.
Καί τότε έλαβα, στις 31 Ιανουαρίου 1926, τό παρακάτω τηλεγράφημα του, που δεν εΓχε τίποτα τό κοινό μέ τό προηγούμενο - αλήθεια, πώς στάθηκε δυνατό να αλλάξει μέ αυτό τόν τρόπο,
« Ό κ Καραπανος μου άνακοινοϊ αντιρρήσεις σας. Αναβάλετε δημοσίευσιν πέμπτου τόμου σας. Χωρίς επανέλθω επί προγενεστέρου τηλεγραφήματος μου, οφείλω νά σας γνωρίσω ότι άνάγνωσις δοκιμίων μού ένίσχυσεν έντύπωσιν ότι δη-μοσίευσις τόμου, πραγματευσμένου σύγχρονα γεγονότα, θά εΐχεν ως αποτέλεσμα έξαψη πάλιν πάθη μεταξύ διαφόρων κομμάτων και εκμηδένιση προσπάθειας Κυ¬βερνήσεως, τείνουσας αποκαταστήσουν άρμονίαν μεταξύ ελληνικού λαοΰ2. Διό λόγους τούτους, παρακαλώ δεχθήτε μή δημοσίευση πέμπτου τόμου και άποδεχθή-τε συστάσεις γαλλικού Υπουργείου Εξωτερικών» (!)
Δεν έμαθα τότε τί ακριβώς σήμαινε ή λέξη "συστάσεις". Έχω τήν εντύπωση πώς ήταν επινόηση γιά να κλονίσουν τήν αντίσταση μου.
Αρνήθηκα, φυσικά, καί επέσπευσα τήν εκτύπωση, μέ συνέπεια νά επίκειται η κυκλοφορία τοϋ τόμου.
Τότε ό 'Αλ. Καραπανος απευθύνθηκε στον εκδότη μέ προσωπική επιστολή, στην όποια έγραφε μεταξύ άλλων:
<<. Πρό τής αρνήσεως τοΰ συγγραφέως όπως προβή εις τήν επανειλημμένως ζητηθεΐσαν άναθεώρησιν τοΰ έργου, ή Ελληνική Κυβέρνησις ευρίσκεται, προς μεγάλην λύπην της, υποχρεωμένη νά σας ζητήση όπως μή προβήτε εις τήν εκδοσιν τού έν λόγω τόμου καί μή τόν προωθήσήτε προς πώλησιν, προχωρήσητε δέείς τήνκαταστροφήν τής στοιχειοθεσίας»!!)
Ο Έλληνας πρεσβευτής βεβαίωνε στην επιστολή του ότι ή απόφαση αύτη της ελληνικής κυβέρνησης είχε δήθεν ληφθεί «από κοινού» μέ τη γαλλική, ή ό¬ποια δέν έπιβυμοϋσε -καί αυτή- νά έκδοθεΤ ό πέμπτος τόμος.
Άλλη μία -αναληθής- επινόηση...
Έσπευσα στό γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών καί ζήτησα άπό τόν 'Αριστίντ Μπριάν νά επέμβει στην ελληνική κυβέρνηση καί νά την καλέσει νά οεβαστε την σύμβαση πού είχε υπογράψει μαζί μου, με την έγκριση, βέβαια, της γαλλικής.
Ό -πρεσβευτής μας στην "Αθήνα- ντέ Σαμπρέν, πού βρισκόταν εκείνες τίς μέρες στό Παρίσι, επιφορτίστηκε νά ρυθμίσει τό θέμα καί εΤναι γεγονός οτι ενέργησε μέ πολλή λεπτότητα. Γιά νά ανταποκριθώ, ωστόσο, στην ευγένεια του συγκατατέθηκα καί έγώ νά προβώ σέ μερικές τροποποιήσεις, καθαρά, πάντως, τυπικές, καί "μαλάκωσα" κάποιες εκφράσεις μου, μέ τίς όποιες επέκρινα αυστη¬ρά τή γαλλική πολιτική.
Καί ό τόμος κυκλοφόρησε.
' Επιφυλάσσομαι νά καταθέσω σέ κάποια ασφαλή βιβλιοθήκη της Αθήνας τό αρχικό χειρόγραφο^ του περίφημου πέμπτου τόμου, ή δημοσιοποίηση του οποίου θά προκαλέσει, ασφαλώς, κάποια μερα νοστιμότατα σχόλια.
Θά πρέπει, πρώτα άπό όλα, νά σημειώσω οτι γιά τόν τόμο αυτό έγινα απο¬δέκτης πολυάριθμων συγχαρητηρίων. Ένας διαπρεπής Γάλλος πολιτικός μέ ε¬παίνεσε θερμά γιά τό θάρρος της γνώμης μου.
Καί ό Νικ. Πολίτης!, πού ειχε την αρχική ιδέα γιά τή συγγραφή του βι¬βλίου, μοϋ έγραψε, τήν 1η Ιουλίου 1926, την έξης επιστολή, πού δημοσιεύω έδώ μέ ευχαρίστηση:
«Φίλε Κύριε, Επιθυμώ νά σας αναγγείλω τήν μεγάλην χαράν, ην μοϋ προε-κάλεσεν ό πέμπτος αας τόμος. ΕΓμαι ευτυχής, διότι ειδον τελειουμενον τό μέγα τοΰτο έργον. Σάς συγχαίρω καί σας ευχαριστώ έξ όλης καρδίας ... Όλοι οι Έλ¬ληνες ημπορούν νά αναγνώσουν τήν άφήγησιν μιας εξαιρετικώς ταραχώδους περιόδου, χωρίς άλλο αίσθημα, παρά τήν μεγάλην έθνικήν υπερήφανειαν καί τήν βαθεΐαν εύγνωμοσύνην προς τόν έξοχον ιστορικόν, όστις ήδυνήθη νά συνδυάση τόσον καλώς τήν έπιοτημονικήν αμεροληψιαν μετά της ευγενούς ορμής της καρ¬δίας του. Προσφέρετε εις τήν Ελλάδα μεγάλην ύπηρεσίαν, ήτις, έστέ βέβαιος, δεν θέλει λησμονηθή».
Είναι αλήθεια ότι σήμερα κανένα κράτος, οϋτε ή ίδια ή Αγγλία, ούτε ή Γαλ¬λία, δέ διαθέτει τόσης σπουδαιότητας καί τόσης επιστημονικής αξίας μνημείο της διπλωματικής της ιστορίας. "Αν οι ελληνικές κυβερνήσεις δέν είναι σέ θέση νά τό αναγνωρίσουν, τόσο τό χειρότερο γι' αυτές! Αλλά, άς μοΰ επιτραπεί νά αισθάνομαι κάπως περήφανος καί νά φρονώ άτι ή Ελλάδα δέν πέταξε στό καλά¬θι των αχρήστων τά χρήματα της.
Ό λυσσώδης καί μυσαρός διωγμός κατά τής επιστημονικής μου προσπά¬θειας καίτοϋ έντιμου βιβλίου μου, γεμάτου άπό λατρεία προς την α ιώνια Ελλά¬δα, μέ ψύχρανε βαθύτατα καί μέ άποκαρδίωσε: νά φτάσουν τό σημείο νά θεωρούν τή συνείδηση μου πουλημένη καί ευμετάβλητη! "Εξοργιστικά απαράδεκτο!
Διατήρησα, γιά τίς μηχανορραφίες αυτής της άθλιας περιπέτειας, περι¬φρόνηση, τήν όποια θά συμμεριστούν μαζί μου όλοι οι τίμιοι άνθρωποι. Βλέπω '. τον εαυτό μου Θύμα των χειρότερων μεθόδων τών τυραννικότερων καθεστώτων, κατάλαβα άηό πικρή πείρα ποια ήταν μερικά πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής, κατανόησα πολλά πράγματα, έξω από τά πλαίσια της διπλωματικής ιστορίας.
Έχω την αδυναμία νά υποφέρω για κάθε αδικία και διατηρώ ένα είδος έμ¬φυτης αποστροφής για τό ψέμα. Αισθάνθηκα -κατά τό παρατεταμένο χρονικό διάστημα της συγγραφής αυτής της ιστορίας- ειλικρινή θαυμασμό γιά τον τόσο ευθύ, τόσο ντόμπρο και τόσο τίμιο βασιλιά Κωνσταντίνο, πού πέθανε πρόωρα έ-πειδή έπραξε τό βασιλικό του καθήκον. Και ή σκέψη μου. πλημμυρισμένη άπό συμπάθεια και ευλάβεια, παραμένει πιστά αφοσιωμένη ατούς υπουργούς του βασιλιά, πού υπήρξαν θύματα παθών και ποταπότατης εκδίκησης, τους μάρτυρες του καθήκοντος τους προς την πατρίδα, γιά χάρη της όποιας θυσίασαν τά πάντα.
Έχω τήν αδυναμία νά πιστεύω στι ή ιστορία εΐναι ή επιστήμη της αλήθειας και πώς έχει ό μελετητής της ιερό καθήκον νά λέει τήν αλήθεια, ιδιαίτερα όταν αύτη διαθέτει κάποια άξια.
Αγαπώ τήν Ελλάδα και γι' αυτό δέχομαι αρκετές μομφές στή Γαλλία! Τό ψέμα καί ή αδικία οδήγησαν τήν πρώτη στις χειρότερες καταστροφές. Επιβάλ¬λεται νά πληροφορηθεί την αλήθεια Και νά κρίνει.
Αγαπώ, βέβαια, περισσότερο τη Γαλλία. Καί γι1 αυτό θεωροϋμαι σοβινι¬στής, ένα είδος φαντασιοκόπου. Τό ψέμα καί ή αδικία τήν οδήγησαν στίς χειρό¬τερες πλάνες. Είδα τή Σμύρνη γκρεμισμένη σε ερείπια Υπέφερα αφάνταστα βλέποντας τήν πολιτική της χώρας μου νά γίνεται συνένοχη των Τούρκων σφα¬γέων εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων καί Αρμενίων. Αυτό έγινε αίτια νά χάσει ή Γαλλία όλο της τό ηθικό κύρος, πού επί αιώνες αποτελούσε τή μεγαλύτερη δύναμη της στην Ανατολή. Πρέπει νά τό πληροφορηθεί. Καί νά τό κρίνει
Αυτά εξηγούν γιατί αισθάνθηκα τήν ακατανίκητη επιθυμία νά γράψω τό βι¬βλίο μου γιάτό βασιλιά Κωνσταντίνο1.
Τό συνέγραψα με μεγάλη χαρά, επειδή ανακουφίστηκε ή συνείδηση μου ώς ίστορικοϋ: Έπραξα τό καθήκον μου ώς τίμιος άνθρωπος τό καθήκον μου προς τήν Ελλάδα τό καθήκον μου προς τή Γαλλία τό καθήκον μου προς τόν εαυτό μου τό καθήκον μου προς όλους όσοι δικαιούνται νά γνωρίζουν την αλήθεια, ακόμα καί όταν αυτή «δέν είναι σκόπιμο νά αποκαλύπτεται».
Μετά τή συγγραφή του το βιβλίο έπρεπε νά έκδοθεϊ. Εξαιρετικά λεπτά πρόβλημα: Δέν μπορούσα πια νά υπολογίσω ατή συμβολή τής ελληνικής κυ¬βέρνησης.
Όπως πάντα ενέργησα με βάση τή συνείδηση μου. Είχα εμπιστοσύνη στή λατρεία, πού γνώριζα ότι διατηρούσε ή Ελλάδα γιά τό βασιλιά Κωνσταντίνο. Έ¬τσι άνοιξα κατάλογο προεγγραφών. Τά χοντρά βαλάντια ελάχιστα ανταποκρίθη¬καν.
Ευτυχώς, τά μικρά ανταποκρίθηκαν ομαδικά, κατά εκατοντάδες -μολονότι ή τιμή τών σαράντα γαλλικών φράγκων άνά αντίτυπο ισοδυναμούσε μέ εκατόν είκο¬σι ελληνικές δραχμές- καί οι μεμονωμένες, άλλα πολυάριθμες προεγγραφές μου διαβιβάστηκαν μέ επιστολές απλοϊκές αλλά καί τόσο συγκινητικές, πού θα τίς φυλάξω σάν τήν πολυτιμότερη ανταμοιβή μου. Έχω πολλούς φίλους στην Ελ¬λάδα: αυτοί αντιπροσωπεύουν τό μεγάλο μου πλοϋτο!
Κάποιες φορές αισθάνομαι πώς βρίσκομαι κάτω από τά ευμενή βλέμματα των άγιων εικόνων, μπροστά στίς όποιες γνωρίζω ότι ό Έλληνας χωρικός γονατί¬ζει γιά νά προσκυνήσει τη μνήμη τοϋ μάρτυρα βασιλιά του
Σέ όλες τίς χώρες έχω μέ τό μέρος μου τους καλόπιστους ανθρώπους, ό¬λους τους ανθρώπους ..της καρδίας».
Οι άλλοι θά μέ κατακαλυψουν μέ ύβρεις τό έχουν ήδη αποπειραθεί. Αλλά. επειδή οι βρισιές αυτές θά προέρχονται ακριβώς άπό τους δημιουργούς τών ψεμάτων, θά είναι τιμητικές γιά μένα. "Αλλωστε, δέ θά ήθελα ποτέ νά μέ επαινέ¬σουν τέτοιου είδους άνθρωποι...
Θά πρέπει νά σημειωθεί πώς ύπό τό καθεστώς της πρώτης άβασίλευτης ελ¬ληνικής δημοκρατίας -μέ τά είκοσι εννιά κινήματα, άντικινήματα και δικτατορίες κανένας δέν αποτόλμησε νά μεταφράσει και νά κυκλοφορήσει τό βιβλίο στην ελληνική γλώσσα φυσικά, και αν κάποιος εΐχε επιχειρήσει τή μετάφραση, δέν επρόκειτο νά βρεθεί οίκος πρόθυμος νά τό εκδώσει: δέ θά του τό επέτρεπαν, μέ τόν ένα ή μέ τόν άλλο τρόπο.
Δυστυχώς, ή ουσιαστική απαγόρευση του συνεχίστηκε και αργότερα, στο όνομα μιας ανόητης λήθης ή ενταφιασμού του παρελθόντος, μολονότι ή φωνή τής ιστορικής αλήθειας είναι εγκληματικά απαράδεκτο νά φιμώνεται -και μάλιστα εννιά δεκαετίες μετά τά γεγονότα- .
Χρωστώ ευχαριστίες στους εκλεκτούς φίλους κ κ Ιωάννη Σωσσιδη και Γεώρ¬γιο Στασινόπουλο, πού μου εξασφάλισαν τό μοναδικό, ίσως. αντίτυπο του γαλλι¬κού πρωτοτύπου τό όποιο υπάρχει στον ελλαδικό χώρο.
Έχω τή βεβαιότητα ότι τό λαμπρό πόνημα του Έντουάρ Ντριό θά κινήσει τό ενδιαφέρον όλων όσοι άγαποϋν τήν αυθεντική ιστορία και απεχθάνονται τίς παρωπιδικές διαστρεβλώσεις της. Καί οφείλω νά συγχαρώ τόν εκδότη γιά τήν πρόθυμη ανάληψη τοϋ θαρραλέου έργου τής πρόσφορος ατό ελληνόφωνο αναγνωστικό κοινό τής απροκατάληπτης καί αντικειμενικής αλήθειας γιά μιά τόσο αμφιλεγό¬μενη περίοδο.
Ό μεταφραστής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου