Άρθρο του Μανώλη Καψή για τον Ύμνο του ΕΑΜ στην Παρέλαση στο Χαλάνδρι.

(Νόμος του Καναδά απαγορεύει την απ' ευθείας δημοσίευση στο F/B κειμένων από ΜΜΕ του εξωτερικού)

Υποθέτω για τον Δήμαρχο Χαλανδρίου Σίμο Ρούσσο, που έχει γίνει πλέον διάσημος χάρη και στον Αδωνι Γεωργιάδη, ήταν μία ακόμα αφορμή να δείξει τα πολιτικά του χρώματα. Είχε προηγηθεί και η ανύψωση της παλαιστινιακής σημαίας στο κτίριο του Δήμου, με αφορμή τη σύρραξη στη Γάζα, ενώ κάποιοι γονείς φίλοι του Δημάρχου, σήκωσαν και πανό στη διάρκεια της παρέλασης, με το σύνθημα "κάντε ησυχία όταν τα παιδιά κοιμούνται, όχι όταν τα σκοτώνουν".

Δεν ήταν διαμαρτυρία για τα παιδιά που σφαγίασαν οι τρομοκράτες της Χαμάς στα Kibbutz, αλλά για τα παιδιά που βρίσκουν τον θάνατο από τους βομβαρδισμούς του Ισραήλ. Πάντα τα παιδάκια της Παλαιστίνης συγκινούν το αριστερό κοινό. Αντίθετα, τα παιδιά των Ισραηλινών που βρέθηκαν νεκρά και καμένα δίπλα στους νεκρούς γονείς τους συγκινούν -για έναν παράδοξο λόγο- λιγότερο. Προφανώς, γιατί είναι ισραηλινά παιδάκια και όχι παλαιστινιακά παιδάκια.

Εκτός από το να δείξει τη διαφορετικότητά του (και να εκνευρίσει τον Αρη Πορτοσάλτε), ο Δήμαρχος Χαλανδρίου προφανώς θα εκτιμά ότι ο ύμνος του ΕΑΜ στην εθνική γιορτή είναι απόλυτα ταιριαστός. Την αντίσταση στον κατακτητή δεν τιμούμε; Ποιος άλλος εκπροσωπεί την αντίσταση καλύτερα από το ΕΑΜ; Μικρολεπτομέρειες του τύπου ότι την 28η Οκτωβρίου του 1940 δεν υπήρχε ακόμα ΕΑΜ, που ιδρύθηκε έναν χρόνο σχεδόν αργότερα, ή διάφορες "δεξιές ενστάσεις" για το τραγούδι, που είναι εισαγωγής από τη Σοβιετική Ενωση, δεν στάθηκαν ικανές για την αλλαγή του εμψυχωτικού- αριστερού προγράμμαος.

Ταιριάζει, όμως, ο ύμνος του ΕΑΜ με την εθνική επέτειο;

Η 28η Οκτωβρίου ήταν μια στιγμή μοναδικής εθνικής ανάτασης όπως θα έλεγαν και οι δάσκαλοί μας στο δημοτικό, μια στιγμή πραγματικής εθνικής ενότητας, καθώς το ΟΧΙ στους Ιταλούς που διατύπωσε ο δικτάτορας Μεταξάς, εξέφρασε αυθεντικά το λαϊκό αίσθημα. (A propos είχε πολύ ενδιαφέρον το κείμενο που δημοσίευσε πρόσφατα ο καθηγητής Μαυρογορδάτος, για το πώς οι ηγέτες του Βενιζελισμού φλέρταραν την εποχή εκείνη με τον φασισμό του Μουσολίνι και πως αν δεν ήταν ο Μεταξάς επικεφαλής του ελληνικού κράτους -με πολύ σαφή γεωπολιτική αντίληψη για το συμφέρον της Ελλάδας ως συμμάχου των Αγγλων- η απάντηση της Αθήνας στο ιταλικό τελεσίγραφο μπορεί να ήταν τελείως διαφορετική, βλ. Καθημερινή της Κυριακής, Γιώργος Μαυρογορδάτος, Το Ναι του Πλαστήρα και το Όχι του Μεταξά ).

Ταιριάζει ο ύμνος του ΕΛΑΣ στην επέτειο του ΟΧΙ; Αν και κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τη συμβολή του ΕΑΜ και του στρατιωτικού του σκέλους του ΕΛΑΣ στην εθνική αντίσταση, ο συσχετισμός με την επέτειο του ΟΧΙ έχει ένα πρόβλημα. Με δυο λόγια, αν η 28η Οκτωβρίου είναι μια μοναδική στιγμή λαϊκής ενότητας και ομοψυχίας, η δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έχει τον σπόρο του διχασμού. Και με αυτή την έννοια δεν ταιριάζει…

Αφήνω στην άκρη τις αμφιβολίες που διατυπώνουν ορισμένοι ιστορικοί για το κατά πόσον η δράση των ένοπλων του ΕΛΑΣ είχε πραγματική επίδραση στην εξέλιξη του πολέμου, πέραν ορισμένων θεαματικών ενεργειών όπως ο Γοργοπόταμος, που ενδεχομένως και αυτές έχουν υπερεκτιμηθεί.

Γι΄ αυτό που σήμερα δεν φαίνεται να υπάρχει αμφιβολία μεταξύ των ιστορικών -έστω αν θέλετε μεταξύ των ρεβιζιονιστών ιστορικών, που τόλμησαν να αμφισβητήσουν την αριστερή ανάγνωση της ιστορίας- είναι ότι η δράση του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ στις ελεύθερες περιοχές, στα ελεύθερα βουνά όπως λέμε τώρα, η καθιέρωση της λαοκρατίας και των ανάλογων θεσμών, ήταν η αρχή του εμφυλίου. Ακόμα και ανώδυνες παρεμβάσεις που έχουν καταγραφεί σε προφορικές αναμνήσεις επιζώντων της εποχής, όπως η κατάσχεση μιας κατσίκας -πολύτιμο asset σε εποχή απόλυτης ένδειας- ή η καθαίρεση του παλαιού Δημάρχου και η τοποθέτηση ενός "προλετάριου" επικεφαλής της κοινότητας από τους αντάρτες, δημιούργησαν το υπέδαφος του διχασμού.

Ακολούθησε η συστηματική εξόντωση των άλλων ενόπλων ομάδων αντίστασης από τον ΕΛΑΣ -με πιο χαρακτηριστική την εξόντωση του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων- μια στρατηγική που δεν άφηνε αμφιβολίες για τους απώτερους στόχους του ΚΚΕ όταν πια θα φθάναμε στην απελευθέρωση, η αντιπαράθεση του ΕΛΑΣ με τον ΕΔΕΣ και τέλος η μάχη της Αθήνας. Η απόπειρα του ΕΛΑΣ να καταλάβει με τη δύναμη των όπλων την εξουσία και να εγκαθιδρύσει καθεστώς λαοκρατίας.

Η δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ τιμάται και σωστά, ως μια κορυφαία στιγμή της εθνικής αντίστασης στους κατακτητές, αφού οι άνθρωποι που ανέβηκαν στο βουνό και πύκνωσαν τις τάξεις του εμπνέονταν από τα ιδανικά της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας (σ.σ. για ορισμένους είναι η αλήθεια ήταν και μια στρατηγική επιβίωσης, αφού στα χωριά τους αδυνατούσαν να εξασφαλίσουν τα προς το ζην), αλλά αυτό δεν μας εμποδίζει να βλέπουμε και τον στρατηγικό στόχο της ηγεσίας του ΚΚΕ- ασχέτως του πότε αυτός διαμορφώθηκε σε σαφές σχέδιο -για την κατάληψη της εξουσίας. Και με αυτή την έννοια, η δράση του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ συνεχίζει να διχάζει.

Γι΄ αυτό και ο ύμνος του ΕΛΑΣ, μάλλον δεν ταιριάζει με τους εορτασμούς της επετείου της 28ης Οκτωβρίου. Που είναι μια επέτειος για μια μοναδική στιγμή εθνικής ενότητας και ομοψυχίας. Όταν όλοι οι Ελληνες, ανεξαρτήτως πεποιθήσεων, είχαν συστρατευτεί στην αγώνα ενάντια στον φασίστα εισβολέα.