ΙΩΑΝΝΗΣ Κ. ΜΠΟΥΓΑΣ (Ioannis Bougas) - Ιστορία 1940-1949

Marina Papas 

Λίγα λόγια για την 'αντίσταση' του ΕΛΑΣ:

Σύμφωνα με την αριστερή ιστοριογραφία ο ΕΛΑΣ έκανε 'εθνική αντίσταση' 1942-1944, 3 χρόνια αγώνες, υποστηρίζουν.

Επί της ουσίας όμως: Ο ΕΛΑΣ ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1942, όταν ο Θ. Κλάρας βγήκε στα βουνά (στην πραγματικότητα ο Σιάντος τον έδιωξε από την Αθήνα για να τον αφήσει ήσυχο). Μέχρι τον Νοέμβριο του 1942 ο ΕΛΑΣ κρατάει χαμηλό προφίλ, ασχολούμενος κυρίως με την εδραίωσή του, στρατολογία και επιμελητεία. Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες σοβαρές συμπλοκές με τον εχθρό.

Η πρώτη σοβαρή συμπλοκή γίνεται στα τέλη Νοεμβρίου 1942 και είναι η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμο, σε σύμπραξη με τον Ζέρβα και τους Άγγλους. Ας σημειωθεί ότι ο Κλάρας δεν πολυήθελε να λάβει μέρος.

Επτά μήνες αργότερα, από τον Ιούνιο του 1943 και μετά, οι μονάδες του ΕΛΑΣ αρχίζουν να αποσύρονται. Μετακινούνται σε πιο απομακρυσμένα βουνά για την ασφάλειά τους. Εκεί αντιμετωπίζουν φυσικά το πρόβλημα της διαβίωσης.

Οι αριστεροί είχαν ήδη θεσμοθετήσει 'φορολογία' των πληθυσμών που έμεναν στις περιοχές που κατείχαν. Τυπικά έπαιρναν το 10% των εισοδημάτων από κάθε σπίτι. Η φορολογία αυτή ήταν επιπρόσθετη φυσικά στις επιτάξεις που έκαναν οι δυνάμεις κατοχής (Γερμανοί - Ιταλοί) και στους φόρους του Ελληνικού Κράτους. Ο κόσμος πεινούσε.

Το μεγαλύτερο μέρος της φορολογίας που εισέπραττε το ΕΑΜ αφιερωνόταν στη συντήρηση του ΕΛΑΣ, ο οποίος επίσης επέτασσε αγαθά σε μεγάλη κλίμακα μέσω της ΕτΑ. Όπως παραδέχτηκαν οι κομμουνιστικές αρχές, αυτές οι εισφορές προκάλεσαν έντονη δυσαρέσκεια σε αρκετές μη 'ευημερούσες' περιοχές. Το αποτέλεσμα ήταν η κυριαρχία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ σε πολλές περιοχές, ειδικά στην Πελοπόννησο, να μοιάζει με στρατιωτική κατοχή, πράγμα που δεν άρεσε σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Εν τω μεταξύ Βρετανοί αξιωματικοί παρατήρησαν μονάδες του ΕΛΑΣ στις περισσότερες περιοχές και συμφώνησαν ότι διατηρούσαν μεγάλο μέρος της δύναμής τους για πολιτικούς σκοπούς, ειδικά για την κατοχή των πόλεων μετά την απελευθέρωση. Για παράδειγμα, ένας Βρετανός αξιωματικός ανέφερε ότι τον Σεπτέμβριο του 1943 όταν το Γενικό Επιτελείο του ΕΛΑΣ νόμιζε ότι οι Γερμανοί αποσύρονταν από την Πελοπόννησο, μετακίνησε τον όγκο των δυνάμεών του κοντά στις μεγάλες πόλεις αντί να συμμορφωθεί με το βρετανικό αίτημα να εμποδίσει την υποχώρηση του εχθρού.

Πότε λοιπόν και για πόσο χρόνο έκανε 'εθνική αντίσταση' ο ΕΛΑΣ? Ουσιαστικά ήταν ενεργός για 2 από τα 4 χρόνια της κατοχής (Νοέμβρης 1942-Οκτώβρης 1944), εκ των οποίων για μεγάλα χρονικά διαστήματα εφήρμοζε τη 'θεωρία του κενού' (εν ολίγοις, κρυβόταν από τους κατακτητές). Εν τω μεταξύ όμως οι 'αντάρτες' ζούσαν εις βάρος της περιοχής τους!

Ας σημειωθεί ότι από τις αρχές του 1944 πολλές από τις μάχες του ΕΛΑΣ είναι εναντίον Ελλήνων και αποσκοπούν στην κατάληψη πόλεων ή αγροτικών περιοχών. Πρόκειται καθαρά για κατακτητική δράση, την οποία ο ΕΛΑΣ χαρακτηρίζει ως 'απελευθέρωση'.

Πηγές: Αρχεία ΔΣΕ, Γ. Ιωαννίδης - Αναμνήσεις, D. Close - The Origins of the Greek Civil War, J. L. Hondros - Occupation and Resistance. The Greek Army 1941-1944.