Ο Δημοσθένης Δαββέτας μιλά για τον πολιτισμό, την Αριστερά, την προσβολή των συμβόλων και το έθνος. 

Την ανάγκη να ξαναβρεί η δεξιά παράταξη τον βηματισμό της στον πολιτισμό και να μην αφήνει χώρο στην Αριστερά, που εμπορευματοποιεί τις αξίες, τονίζει στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα πολιτισμού και καθηγητής Αισθητικής στο πανεπιστήμιο Ecole d'Arts et de Communication του Παρισιού Δημοσθένης Δαββέτας.


Εχετε το προνόμιο να ζείτε την Ελλάδα από μέσα, ως σύμβουλος του πρωθυπουργού, αλλά και τη δυνατότητα να τη βλέπετε απέξω ως καθηγητής πανεπιστημίου. Ποια η διαφορά;


Οσοι βλέπουν την Ελλάδα απέξω καταλαβαίνουν ότι εδώ γίνονται αλλαγές. Οτι υπάρχει ένας εργασιομανής πρωθυπουργός με αξίες. Οτι η πατρίδα βρίσκεται σε σταθερό δρόμο. Αυτά αποκομίζω στη γαλλική καθημερινότητά μου. Οταν έρχομαι μέσα όμως, στενοχωριέμαι. Μιζέρια. Η μιζέρια μεταμορφώνεται σε τέρας που επεμβαίνει στην καθημερινότητά μας. Αυτό το τέρας (γραφειοκρατία - μετριοκρατία) κινδυνεύει να παγιδεύσει την κυβέρνηση.

Αυτή η στασιμότητα πού οφείλεται; Είμαστε στο 2013 αλλά κυριαρχούν τάσεις του 1960...

Αγγίζετε πολύ ευαίσθητη χορδή. Η Ελλάδα έχει ένα ισχυρό πρόβλημα ταυτότητας στον πολιτισμό ανάμεσα στις πολύ ισχυρές παραδόσεις της και στη σύγχρονη πραγματικότητα. Η ιστορία των τεχνών φτιάχτηκε μέσα από την Ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης. Είναι αυτή που επιχειρεί την αλλαγή των μορφών. Θέλει να αλλάξει τις παραδόσεις. Οχι να τις σκοτώσει. Στην Ελλάδα οι παραδόσεις είναι ισχυρές γιατί μας βολεύει. Καθετί καινούργιο ενοχλεί. Ετυχε να βρεθώ μαζί με αξιωματούχους του πολιτισμού σε μια σειρά από σύγχρονες εκθέσεις. Μου λένε:
«Μα είναι μια καρέκλα σύγχρονη τέχνη;» Αυτό είναι τεράστιο λάθος κατανόησης. Το θέμα δεν είναι η καρέκλα. Η πρόταση αυτή λέει ότι η σύγχρονη τέχνη πρέπει να αγγίζει την καθημερινότητα. Η σύγχρονη τέχνη δεν έχει να κάνει με τις ηρωικές παραδόσεις. Αν δεν το λάβουμε υπόψη μας δεν θα την αγαπήσουμε. Προπάντων δεν θα λύσουμε το πρόβλημα της ταυτότητας. Είμαστε πολίτες του σύγχρονου κόσμου ή θα είμαστε μια ζωή νοσταλγοί του παρελθόντος, αδύναμοι να επικοινωνήσουμε με το τώρα; Οταν έχουμε αυτόν τον φόβο, που έχει συνήθως η δεξιά παράταξη, και από την άλλη έχουμε μια αριστερή παράταξη που περιφρονεί τις παραδόσεις και δίνει τα πάντα για το σύγχρονο, έχουμε μια ανισορροπία και από τις δύο πλευρές. Και από τη Δεξιά και από την Αριστερά. Αν προσθέσετε και το πρόβλημα διάφορων αξιωματούχων να εξασφαλίσουν την επανεκλογή τους, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η σύγχρονη τέχνη έχει πρόβλημα με αυτούς που την περιβάλλουν.

Πού οφείλεται το ότι περνά προς τα έξω ότι «η Δεξιά κυβερνά και η Αριστερά σκέπτεται»;

Αυτό είναι τραγικό. Ως έναν βαθμό ισχύει, όχι απόλυτα. Το τελευταίο μου βιβλίο («Για έναν φιλελεύθερο ανθρωπισμό») αγγίζει το πρόβλημα. Η φιλελεύθερη παράταξη είναι αυτή που δημιούργησε τον πολιτισμό, τις τέχνες και τα γράμματα. Μέσα στον καπιταλισμό γεννήθηκε η ελευθερία της έκφρασης. Δεν γεννήθηκε στον κομμουνισμό. Στην εποχή μας η οικονομία αντικατέστησε τα πάντα. Βλέπουμε τον άνθρωπο σαν παραγωγική μονάδα και όχι ως μονάδα που έχει μέσα της εσωτερικό κόσμο. Εκεί η Δεξιά αρχίζει να χάνει τα βήματά της και πρέπει να τα ξαναβρεί. Επί Κωνσταντίνου Καραμανλή δεν τα έχανε. Ο Σαμαράς θέλει να φέρει πνευματικούς ανθρώπους δίπλα του, αλλά νομίζω ότι οι αξιωματούχοι πρέπει να αλλάξουν το σημείο βολής τους. Διότι, αν αφήσουν χώρο στην Αριστερά, κινδυνεύουμε να φθάσουμε σε μια εμπορευματοποίηση των αξιών, σε μια ρευστότητα των αξιών.

Βλέπουμε στον σύγχρονο κινηματογράφο να προβάλλονται πρότυπα ξένα προς τη δομή της κοινωνίας. Ο Λάνθιμος εμφάνισε την οικογένεια αιμομικτική. Η Αντέλ προβάλλει το πρότυπο των ομοφυλόφιλων γυναικών. Στο θέατρο έγινε χαμός με το «Corpus Christi»...

Ας ξεχωρίσουμε τα ζητήματα. Θεολογικό. Η άποψή μου είναι ότι δεν μπορείς να πειραματίζεσαι με τα σύμβολα. Αποτελούν ηθικές δυνάμεις και πρέπει να τα σέβεσαι. Και αυτόν που τα έχει και μέσα από αυτά κάνει προβολή της ύπαρξής του. Οικογένεια. Το φιλμ του Λάνθιμου είναι μεταφορικό, όχι κυριολεκτικό. Καλό είναι στον κινηματογράφο να έχουμε διπλή ανάγνωση. Με μια δεύτερη ανάγνωση ο Λάνθιμος θέλει να πει ότι στην κοινωνία είμαστε τόσο σφικτά ο ένας δίπλα στον άλλον, που δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε και αυτό μοιάζει με αιμομιξία. Το στοίχημα είναι πώς θα εκσυγχρονιστεί ο τόπος μας χωρίς να τα σπάσουμε με τις παραδόσεις μας. Πώς τα παιδιά μας θα είναι καλά με έννοιες όπως πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια. Δεν φοβάμαι να τις πω, αν και χρησιμοποιήθηκαν λάθος. Είναι σύμφυτες με την κοινωνική δομή. Να καταλάβουν ότι υπάρχει εξέλιξη στα ήθη. Το πρόσωπο της Αντέλ μοιάζει να λέει ότι βρήκε την αγάπη σε αυτή την κοπέλα, αλλά στην πραγματικότητα έψαχνε την αγάπη κάπου αλλού, οι συγκυρίες την έφεραν εκεί. Το φιλμ δείχνει ότι η αγάπη δεν κάνει διακρίσεις. Πως όταν αγαπάμε κάποιον, δεν τον αγαπάμε γιατί είναι έτσι ή αλλιώς. Τον αγαπάμε γι' αυτό που είναι, ακόμη και αν είναι αντίθετο με κάποιες αρχές μας.

Ποιες οι διαφορές της ελληνικής από τη γαλλική Ακροδεξιά;

Το πρόβλημα δεν είναι ίδιο, αλλά υπάρχουν κοινά σημεία. Και οι δύο μιλούν για την έννοια του έθνους. Η Χρυσή Αυγή χρησιμοποιεί μεθόδους του πεζοδρομίου, μιας ξεφτισμένης μαγκιάς για την οποία αμφιβάλλω αν έχει πολιτικό όραμα, ενώ -το λέω με κίνδυνο να παραγνωριστούν αυτά που λέω- η Λεπέν έχει σοβαρότερη προσέγγιση στα θέματα της καθημερινότητας. Διαφωνούμε μεν γι' αυτά που λέει για το ευρώ, αλλά διατηρεί μια πολιτική νόμιμη μέσα στη δημοκρατία. Μόλις πήγε στον ΟΗΕ, έδωσε το χέρι στον πρέσβη του Ισραήλ. Εχει απαγορεύσει τα αντισημιτικά σχόλια.


Το παρελθόν και οι ποιητές

Πρέπει κάποια στιγμή να μιλήσουμε στην Ελλάδα για την εθνική ταυτότητα;

Το έθνος είναι το σημείο εκκίνησης. Αν η Αριστερά θεωρεί το έθνος κατασκεύασμα και στο πλαίσιο της διεθνοποίησης λέει ότι δεν έχει σημασία, δεν έχει νόημα να μιλάμε.
Ρώτησα πρόσφατα τον Αλέν Ζιπέ: «Ευρώπη Εθνών ή αμερικανοποιημένη Ευρώπη;» «Το πρώτο» απάντησε και συνέχισε: «Οταν καταλάβουμε ότι ο σύγχρονος πολιτισμός είναι η καλύτερη πολιτιστική διπλωματία, τότε η Ευρώπη θα προχωρήσει καλύτερα. Κοντεύουμε να βουλιάξουμε από το παρελθόν. Και εσείς και εμείς».


Με ποιους από τον πολιτισμό θα βάζατε στο ίδιο τραπέζι τον πρωθυπουργό;

Θα τον έβαζα με τους ποιητές Μπλάνα, Χουλιάρα, Μαρκόπουλο, Πατρίκιο. Με τους σκηνοθέτες Τσαγκάρη, Αβρανά.

Μανώλης Κοττάκης

http://www.dimokratianews.gr/content/19897/%CE%BF-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%B4%CE%B1%CE%B2%CE%B2%CE%AD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%BC%CE%B9%CE%BB%CE%AC-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%B2%CF%8C%CE%BB%CF%89%CE%BD