Aποτυπωματα

Ενα φάντασμα πάνω από τη βιβλιοθήκη Tης Mαριαννας Tζιαντζη
Για το πρόβλημα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν λόγω περικοπών 28 παιδικές και εφηβικές βιβλιοθήκες σε όλη τη χώρα έγραφε την περασμένη εβδομάδα στη διπλανή στήλη η Μαρία Κατσουνάκη.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_3_03/04/2011_437764

Ενα φάντασμα πλανιέται, λοιπόν, πάνω από τις λιγοστές βιβλιοθήκες του Οργανισμού Παιδικών και Εφηβικών Βιβλίων, το φάντασμα του λουκέτου. Το ίδιο φάντασμα πλανιέται εδώ και αρκετούς μήνες πάνω από τη Βρετανία, όπου περίπου 400 βιβλιοθήκες κινδυνεύουν να κλείσουν εξαιτίας της συρρίκνωσης των προϋπολογισμών των δήμων. Στη χώρα αυτήν, ιδίως στις μικρές πόλεις και στα χωριά, η δημόσια βιβλιοθήκη είναι ένας ισχυρός πυρήνας της κοινωνικής ζωής, ένας θεσμός με βαθιές ιστορικές ρίζες, ενώ ο βιβλιοθηκάριος είναι πρόσωπο σεβάσμιο, όπως ήταν κάποτε στην Ελλάδα ο δάσκαλος.
Τουλάχιστον, οι Βρετανοί αντέδρασαν. Η 5η Φεβρουαρίου κηρύχτηκε πανεθνική μέρα δράσης με σύνθημα «Σώστε τις βιβλιοθήκες μας». Σε περίπου 80 πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά έγιναν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας μέσα κι έξω από τις βιβλιοθήκες με τη συμμετοχή παιδιών, γονιών, παππούδων, αλλά και συγγραφέων, ηθοποιών, εκδοτών: αναγνώσεις παραμυθιών, θεατρικά παιχνίδια, ευφάνταστα δρώμενα. Kάποιοι είπαν ότι η βρετανική δημόσια βιβλιοθήκη είναι το πνευματικό ισοδύναμο του Εθνικού Συστήματος Υγείας, που επίσης κατεδαφίζεται. Είπαν επίσης ότι η εξαφάνιση της βιβλιοθήκης είναι μια τομή εξίσου αντιδραστική με την ιλιγγιώδη αύξηση των διδάκτρων στα βρετανικά πανεπιστήμια.
Στην Ελλάδα, η ειρηνική αυτή κινητοποίηση πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Εδώ ο κόσμος καίγεται, για τις ξένες βιβλιοθήκες θα νοιαστούμε; Ομως, αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Βρετανία είναι η τοπική έκφραση μιας παγκόσμιας επιχείρησης κατεδάφισης της κληρονομιάς του Διαφωτισμού και των κοινωνικών κατακτήσεων πολλών δεκαετιών. Μιας επιχείρησης που παίρνει διάφορες μορφές (π. χ., υποβάθμιση της βασικής έρευνας, περιθωριοποίηση των ανθρωπιστικών σπουδών), αλλά έχει παντού τα ίδια θύματα.
Στον τόπο μας κλείνουν ιστορικά σχολεία, και μάλιστα κάποια από αυτά είναι αρχιτεκτονικά στολίδια και κινδυνεύουν να μετατραπούν σε κτίρια–φαντάσματα, για μια χούφτα παιδικές βιβλιοθήκες εκτός του αθηναϊκού κέντρου θα ανησυχήσουμε; Επιχειρήσεις κλείνουν, θέσεις εργασίας χάνονται, γιατί να νοιαστούμε επειδή η βιβλιοθήκη στη Μύκη Ξάνθης, ένα μειονοτικό χωριό, «όπου δεν υπάρχει ούτε παιδική χαρά», δεν λειτουργεί εδώ κι έναν χρόνο; Eξάλλου, για τους περισσότερους Ελληνες η δημόσια βιβλιοθήκη είναι ένας προορισμός πιο εξωτικός και από τη Γη του Πυρός. Ωστόσο, η συνήθεια της ανάγνωσης και της επίσκεψης στη δημοτική ή δημόσια βιβλιοθήκη δεν είναι κληρονομική αλλά επίκτητη. Είναι μια συνήθεια που μπορεί να ενθαρρυνθεί και να ριζώσει, όπως δείχνει το παράδειγμα της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Βέροιας, στην οποία επίσης αναφέρεται το διαφωτιστικό άρθρο της Μαρίας Κατσουνάκη.
Είναι αυτονόητο ότι εμείς δεν μπορούμε να σώσουμε τις βιβλιοθήκες της Βρετανίας, όμως μπορούμε να σώσουμε τις παιδικές και εφηβικές βιβλιοθήκες, που είναι ανάσα ζωής για μερικές δεκάδες απομονωμένες κοινότητες της χώρας μας. Ιερός είναι ο αγώνας για το ψωμί, όμως ιερός (και παγκόσμιος) είναι και ο αγώνας για τα τριαντάφυλλα και ας μην έχουμε όλοι, παντού και πάντα την παράδοση, την παιδεία, το κίνητρο, τη διάθεση να αναζητήσουμε το άρωμα του ρόδου. Μέρες βαριές περνάμε στις «σκοτεινές κάμαρες» της κρίσης, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραδοθούμε μόνο στον αγώνα για επιβίωση. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, η κρίση θα μας καταπιεί με τρόπο ανελέητο.