Ο μύθος του ναζιστικού «καπιταλισμού»
στη ναζιστική γερμανία, το κράτος και όχι οι καταναλωτές, κατεύθυνε την παραγωγή. η κεντρική αρχή διαχείρισης της παραγωγής ήταν ανώτατη. όλοι οι πολίτες δεν ήταν τίποτα άλλο παρά κρατικοί υπηρέτες. επρόκειτο για σοσιαλισμό με εξωτερική εμφάνιση καπιταλισμού.
- Ludwig von Mises
- planned chaos > δοκίμια από το βιβλίο > Socialism: An Economic and Sociological Analysis > Απόδοση/Επιμέλεια: Ευθύμης Μαραμής
- Κάθε ομοιότητα με σημερινά γεγονότα και καταστάσεις δεν είναι τυχαία
Η δημοφιλής επικρατούσα άποψη σήμερα, λέει ότι οι Ναζί ήταν καπιταλιστές και όχι σοσιαλιστέςπαρά το «παραπλανητικό» τους όνομα: «Εθνικό εργατικό Σοσιαλιστικό Γερμανικό Κόμμα». Όποιος έχει πανεπιστημιακή μόρφωση, σύμφωνα με το σοσιαλιστικό αφήγημα, «γνωρίζει» ότι οι ναζί ήταν καπιταλιστές, αν όχι κατ’ όνομα, τουλάχιστον στις αρχές τους.
Αυτά είναι ανοησίες. Αλλά τίθεται το ερώτημα, από πού προέρχεται ο μύθος πως οι ναζί ήταν καπιταλιστές; Ο von Mises, απάντησε σε αυτό το ερώτημα το 1951 στο δοκίμιο του «Planned Chaos». Κατά τον δέκατο ένατο αιώνα, όταν ο σοσιαλισμός ήταν της μόδας στην Ευρώπη, δεν υπήρχε διάκριση μεταξύ του «σοσιαλισμού» και του «κομμουνισμού». Βεβαίως υπήρχαν διαφορετικές μορφές σοσιαλισμού, αλλά αυτοί δεν διακρίνονταν από τους διαφορετικούς όρους. Διάφοροι στοχαστές είχαν διαφορετικές προτιμήσεις, αλλά οι όροι χρησιμοποιούταν εναλλακτικά, ακόμα και από τον Karl Marx.
Αναφέρει ο von Mises:
«Το 1875, στην κριτική του για το Πρόγραμμα Gotha του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, ο Μαρξ διακρίνει μεταξύ μιας κατώτερης (προγενέστερης) και μιας υψηλότερης (μεταγενέστερης) φάσης της μελλοντικής κομμουνιστικής κοινωνίας. Αλλά δεν ανέφερε το όνομα του κομμουνισμού στην ανώτερη φάση και δεν χαρακτήρισε τον σοσιαλισμό της κατώτερης φάσης ως διαφοροποιημένο από τον κομμουνισμό».
Στην θεωρία της ιστορίας του Μαρξ, ο σοσιαλισμός ήταν αναπόφευκτος. Σύμφωνα με την ντετερμινιστική προοπτική του, κάθε χώρα προοριζόταν να μεταβεί από μια φεουδαρχική κοινωνία, σε μια καπιταλιστική και τελικά σε μια σοσιαλιστική κοινωνία. Για τον Μαρξ, αυτή η εξέλιξη ήταν αναπόφευκτη.
Γερμανικός σοσιαλισμός και πλήρης κρατικός έλεγχος της οικονομίας
Στη Γερμανία, οι πρώτοι υποστηρικτές του «κρατικού σοσιαλισμού» εμφανίστηκαν λίγο πριν από τον Μαρξ. Ο Johann Karl Rodbertus, όπως και ο Μαρξ, απέρριπτε πολλές από τις υπάρχουσες σοσιαλιστικές θεωρίες ως μη βιώσιμες. Ο Rodbertus ήταν ο πρώτος σοσιαλιστής στοχαστής που υποστήριξε τον έλεγχο τόσο της παραγωγής όσο και της διανομής και, για να επιτευχθεί αυτό, ο σοσιαλιστής έπρεπε να χρησιμοποιήσει το κράτος. Ο μεγαλύτερος ερμηνευτής των ιδεών του ήταν ο Ferdinand Lassalle, του οποίου η κατήχηση οδήγησε στην ταχεία αύξηση της δημοτικότητας αυτού που θα ονομάσει ο von Mises: «σοσιαλισμό του γερμανικού μοτίβου».
Ο Γερμανικός σοσιαλισμός, όπως τον ορίζει ο von Mises, διαφέρει από αυτό που ονόμαζε «σοσιαλισμός του ρωσικού μοτίβου» στο ότι:
«…φαινομενικά και κατ΄ ευφημισμό, διατηρείται η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, η επιχειρηματικότητα και η ελεύθερη συναλλαγή στην αγορά. Είναι μόνο ένα επιφανειακό σύστημα ατομικής ιδιοκτησίας διότι μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος οικονομικής παρέμβασης και ελέγχου, η επιχειρηματική λειτουργία των ιδιοκτητών ελέγχεται πλήρως από το κράτος.»
Με αυτό τον τρόπο, ο von Mises εννοεί ότι οι ιδιοκτήτες καταστημάτων δεν προβλέπουν τα μελλοντικά γεγονότα με σκοπό την κατανομή των πόρων για την επίτευξη κερδών. Όπως ακριβώς και στη Σοβιετική Ένωση, αυτή η επιχειρηματική λειτουργία και η κατανομή των πόρων, συντελείται από μια ενιαία οντότητα, το κράτος, και ο ορθολογικός οικονομικός υπολογισμός καθίσταται έτσι αδύνατος.
Σύμφωνα με τον von Mises:
«Στη Ναζιστική Γερμανία, οι ιδιοκτήτες ονομαζόταν διευθυντές καταστημάτων ή Betriebsführer. Η κυβέρνηση υποδεικνύει σε αυτούς τους φαινομενικούς επιχειρηματίες τι να παράγουν και πώς, σε ποιες τιμές και από ποιον να αγοράζουν, καθώς και σε ποιον να πουλάνε και σε ποιες τιμές. Η κυβέρνηση καθορίζει τους μισθούς των εργαζομένων και σε ποιον και υπό ποιους όρους θα αναθέτουν τα κεφάλαια τους οι καπιταλιστές. Η ελεύθερη συναλλαγή δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση. Καθώς όλες οι τιμές, οι μισθοί και τα επιτόκια καθορίζονται από τις αρχές, αποτελούν μόνο τιμές, μισθούς και επιτόκια κατ΄ ονομασία. Στην πραγματικότητα, είναι απλώς ποσοτικοί όροι ολοκληρωτικών εντολών που καθορίζουν τα εισοδήματα, την κατανάλωση και το βιοτικό επίπεδο κάθε πολίτη. Το κράτος και όχι οι καταναλωτές, κατευθύνει την παραγωγή. Η κεντρική αρχή διαχείρισης της παραγωγής είναι ανώτατη. Όλοι οι πολίτες δεν είναι τίποτα άλλο παρά κρατικοί υπηρέτες. Πρόκειται για σοσιαλισμό με εξωτερική εμφάνιση καπιταλισμού. Ορισμένες «ταμπέλες» της καπιταλιστικής οικονομίας διατηρούνται, αλλά εννοούν κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που εννοούν στην οικονομία της αγοράς.»
Ο ρόλος της σοβιετικής ένωσης
Αλλά και οι ίδιοι οι Σοβιετικοί έπαιξαν ρόλο στην δημιουργία του μύθου του ναζιστή καπιταλιστή. Οι Ναζί δεν προσπαθούσαν να κρύψουν τον σοσιαλισμό τους. Απλώς εφάρμοζαν τον σοσιαλισμό σύμφωνα με μια διαφορετική στρατηγική από εκείνη των μαρξιστών σοσιαλιστών.
Οι Σοβιετικοί χαρακτήρισαν τους Ναζί ως καπιταλιστές, απλά επειδή είχαν ήδη αρχίσει να επαναπροσδιορίζουν τους όρους «σοσιαλισμός» και «κομμουνισμός» για να τους προσαρμόσουν στην δική τους πολιτική ατζέντα. Το 1912, ο Λένιν σχημάτισε το κομμουνιστικό του κόμμα. Τα μέλη του κόμματός του, οι Μπολσεβίκοι, ήταν πλέον διακριτά από τις άλλες αντίπαλες ομάδες σοσιαλιστών. Οι όροι «κομμουνισμός» και «σοσιαλισμός» μπορούσαν ακόμα να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά. Η ίδια η ΕΣΣΔ ήταν απλώς συντομογραφία για τις: «Ηνωμένες σοβιετικές σοσιαλιστικές δημοκρατίες». Αλλά με την επωνυμία της ομάδας του Λένιν σε «Κομμουνιστικό Κόμμα», ο τίτλος «κομμουνιστής» – που τώρα σήμαινε πλέον μέλος του κόμματος του Λένιν – έγινε ένας τρόπος ορισμού του «αληθινού σοσιαλιστή» εκ μέρους της Ρωσίας.
Εξηγεί ο von Mises:
«Μόνο το 1928, το πρόγραμμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς άρχισε να διαφοροποιεί τους όρους μεταξύ κομμουνισμού και σοσιαλισμού (και όχι απλώς μεταξύ κομμουνιστών και σοσιαλιστών)». Αυτό το νέο δόγμα, έκρινε ότι, στο πλαίσιο του Μαρξισμού, υπήρχε ένα άλλο στάδιο ανάπτυξης μεταξύ του καπιταλισμού και του κομμουνισμού. Αυτό το στάδιο, βέβαια, ήταν ο σοσιαλισμός και ήταν το στάδιο στο οποίο βρισκόταν η Σοβιετική Ένωση.»
Στην αρχική του θεωρία, ο Μαρξ έκανε διάκριση μεταξύ του κομμουνισμού της πρώιμης και της τελικής φάσης, όπου ανέφερε πως η «πραγματική ισότητα» θα επιτευχθεί μόνο στο τελικό στάδιο του κομμουνισμού, αφού το κράτος ακολουθήσει με επιτυχία όλες τις συνταγές του και ο άνθρωπος εξελιχθεί πέραν της «ταξικής συνείδησης». Στο νέο δόγμα ο «σοσιαλισμός» αναφέρεται απλώς στον «κομμουνισμό» του πρώιμου Μαρξιστικού σταδίου, ενώ ο «αληθινός κομμουνισμός» – ο κομμουνισμός του τελικού Μαρξιστικού σταδίου – θα έχει επιτευχθεί, όταν όλος ο κόσμος καταστεί κομμουνιστικός. Έτσι, η Σοβιετική Ένωση ήταν απλώς σοσιαλιστική και τα μέλη του κόμματος ήταν κομμουνιστές επειδή ήταν οι ελάχιστοι πεφωτισμένοι που εργάζονταν για τον τελικό σκοπό του κομμουνισμού.
Ένας ευπρόσδεκτος μύθος που διατηρείται ως σήμερα
Αλλά οι Ναζί εξακολουθούσαν να υποστηρίζουν πως είναι σοσιαλιστές και, στην πραγματικότητα, ενεργούσαν ως σοσιαλιστές με τις βαρύτατες οικονομικές παρεμβάσεις τους. Ωστόσο, υπήρχαν ακόμη οικονομικές ανισότητες μεταξύ των πολιτών της ναζιστικής Γερμανίας (όπως και στη Σοβιετική Ένωση, αλλά αυτό δεν είχε σημασία για το σοσιαλιστικό αφήγημα). Επιπλέον, όπως επεσήμανε ο Mises στην ανάλυση του σοσιαλισμού του γερμανικού μοτίβου, οι Ναζί διατηρούσαν μέρος της νομικής ορολογίας μιας καπιταλιστικής κοινωνίας. Συγκεκριμένα, εξακολουθούσε να υφίσταται η επιφανειακή ύπαρξη ονομαστικής ατομικής ιδιοκτησίας.
Όταν οι Ναζί εισέβαλαν στη Σοβιετική Ένωση, ο Ιωσήφ Στάλιν και οι αυλικοί του χρησιμοποίησαν το νέο κομμουνιστικό αφήγημα για να επαναπροσδιορίσουν τον ναζιστικό σοσιαλισμό. Σύμφωνα με το νέο αυτό αφήγημα, δεν ήταν μαρξισμός, αλλά βασίστηκε στις θεωρίες των αρχικών Γερμανών σοσιαλιστών που επηρέασαν άμεσα τις μεταγενέστερες ιδέες του Μαρξ. Άρα ήταν «καπιταλισμός». Σύμφωνα με το νέο αφήγημα, οι Ναζί βρισκόταν στο τελικό και χειρότερο στάδιο του καπιταλισμού.
Σε μια εποχή που πολλά μέλη της ευρωπαϊκής ιντελιγκέντσιας ήταν ακόμα ερωτευμένα με τη Σοβιετική Ένωση, αυτό το αφήγημα που ήθελε τους Ναζί ως καπιταλιστές, αποτέλεσε έναν ευπρόσδεκτο μύθο. Αλλά αυτή η θεώρηση, δεν προκύπτει από οποιαδήποτε στήριξη σε οικονομικές αρχές, αλλά από την σοβιετική ερμηνεία του Μαρξιστικού πλαισίου. Οι Ναζί, οι οποίοι διατυμπάνιζαν με υπερηφάνεια τον σοσιαλισμό τους και εφάρμοζαν με υπερβάλλουσα συνέπεια σοσιαλιστικές πολιτικές, τώρα, αποκαλούνταν ξαφνικά «καπιταλιστές». Αυτό συνέβη απλά και μόνο διότι δεν εντάσσονταν στη σοβιετο-μαρξιστική κοσμοθεωρία και αυτό το μύθευμα διατηρείται ως σήμερα. Φροντίζει για αυτό η κρατικοδίαιτη σοσιαλιστική κάστα των ακαδημαϊκών ανά τον πλανήτη.
ΠΗΓΗ:https://www.eleytheriagora.gr/1906-2/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου