17-01-2021
ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΟΥ
ΑΣΧΟΛΕΙΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΩΜΗ ΒΙΑ ΤΩΝΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ 1943-1944
Απ’το διδακτορικό του καταπληκτικού και τρομερού Αθανασίου Καλλιανιώτη «Οι Πρόσφυγες στη ∆υτική Μακεδονία (1941 -1946)» ένα απόσπασμα :
Αν εξαιρεθούν η ωµή εκτέλεση της συµβίας του προέδρου της ΕΣΟ Κοζάνης στα Πετρανά, ο κατά τύχην µάλλον φόνος της συζύγου του Μανόλαγα στην Ακρινή, και µία απόπειρα ερωτικής ενόχλησης προς τη νεαρή γυναίκα στελέχους του ΕΕΣ και φυσικά οι ύβρεις, οι αντάρτες φέρθηκαν καλύτερα στις γυναίκες ή τις µάνες των αντικοµουνιστών οπλαρχηγών, οµαδαρχών ή µελών του ΕΕΣ που αιχµαλώτισαν και κράτησαν σε ιδιαίτερο θάλαµο στο στρατόπεδο Κοζάνης. Ορισµένες από αυτές απελευθερώθηκαν έπειτα από δύο εβδοµάδες κι επέστρεψαν στον τόπο τους, επιτηρούµενες όµως από τα κατά τόπους µέλη της ΕΠΑ, ενώ άλλες κρατήθηκαν περισσότερο, όχι όµως µάλλον για µήνες όπως παρουσιάζεται σε δηλώσεις ζηµιών από τον ΕΛΑΣ που υπογράφτηκαν µεταπολεµικά. Η πληροφορία ότι η ΕΠΑ έπαιρνε βράδυ τις θυγατέρες του δικηγόρου Ιωάννη Αντωνιάδη στο νεκροταφείο της Κοζάνης και τις ανέκρινε, δεν έχει επαληθευτεί, αλλά µάλλον ισχύει, διότι στον Βελβενδό από όπου αυτές κατάγονταν οι διαµάχες µεταξύ των κατοίκων ήταν αγεφύρωτες (από τον ΕΛΑΣ και την ΟΠΛΑ είχαν εκτελεστεί 31 εθνικόφρονές κάτοικοί του). Η ύπαρξη στρατοπέδων συγκέντρωσης ιδιοκτησίας του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ δεν ήταν νέο φαινόµενο. Από την αρχή της επικράτησής του στην ύπαιθρο, από το Μάρτιο του 1943 δηλαδή κι εντεύθεν, ο ΕΛΑΣ κατασκεύασε στο Επταχώρι στρατόπεδα, στα οποία κλείστηκαν οι Ιταλοί που αιχµαλωτίστηκαν στο Φαρδύκαµπο. Παράλληλα οι αντάρτες κρατούσαν, όταν δεν εξόριζαν σε άλλο χωριά, οµήρους, άνδρες και γυναίκες σε ορεινά ή απρόσιτα µέρη όπως το Μαυρέλι Χασίων, η Αλατόπετρα ή το Μοναχίτι. Αντιπάλους του επίσης φυλάκιζε ο ΕΛΑΣ σε οικίες ή σχολεία. Στα Γρεβενά η ΕΠΑ εκτός από τις κατασχέσεις υλικών ∆ηµοσίων Υπηρεσιών όχι µόνο συνελάµβανε «αθρόα» και στοίβαζε τους κρατουµένους «αγεληδόν» αλλά τους ανέκρινε «σκαιότατα και τροµοκρατικά», µε αποτέλεσµα ένας από τους πρώτους αρχηγούς του τοπικού ΕΛΑΣ να εξοµοιώσει την πολιτική αυτή µε την αντίστοιχη της «4ης Αυγούστου». Ακόµη και ο στρατιωτικός διοικητής της ΟΜΜ Ευριπίδης Μπακιρτζής είχε παραδεχθεί ότι η ΕΠΑ δεν υπάκουγε στις διαταγές του. Καθώς έπειτα από τις τριήµερες νοεµβριανές µάχες του 1944 οι κρατούµενοι αντικοµουνιστές πλεόναζαν υπέρ του δέοντος στο στρατόπεδο της Κοζάνης, εκατοντάδες άνδρες κι έφηβοι που θεωρήθηκαν δεύτερης διαλογής –οι αντίστοιχοι της πρώτης παρέµειναν στην Κοζάνη (στο στρατόπεδο και τις φυλακές)- προωθήθηκαν στην εγκαταλειµµένη Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος στο Βυθό Βοΐου, γνώριµος τόπος ανθρωποκράτησης, αφού επί Κατοχής είχαν στεγαστεί για ένα διάστηµα Ιταλοί αιχµάλωτοι. Στο κοντινό χωριό ∆ίλοφος όπου στάλθηκαν οπλίτες του Πελαργού και των Αµυγδάλων η προσωποκράτηση δεν ήταν άγνωστη και όντως εκεί κρατούνταν τον προηγούµενο χειµώνα µέσα σε σκληρές συνθήκες Γερµανοί αιχµάλωτοι αλλά και αντάρτες του Ε∆ΕΣ.
Στρατόπεδα συγκέντρωσης δηµιουργήθηκαν επίσης στα χωριά Αυγερινός και Ζούζουλη, επειδή µε την έναρξη των ∆εκεµβριανών στην Αθήνα οι συλλήψεις αυξήθηκαν απροσµέτρητα. Τότε άνοιξε νέο στρατόπεδο στον Τρίλοφο (Σλίµνιτσα) του Γράµου στο οποίο οδηγήθηκαν πεζοί (όπως πάντα) εκατοντάδες πολίτες από την Καστοριά και τη Φλώρινα. Ανάµεσά τους εκτός από τους χωρικούς υπήρχαν και «στελέχη της ΠΑΟ» από την Καστοριά, πόλη αρνητική στην επανάσταση, κι άνδρες επισηµασµένοι για «Αγγλοφιλία» όπως ο δάσκαλος ∆ηµήτριος Βράκας από το Βογατσικό. ακόµη αγρότες που είχαν κατηγορηθεί «για συνεργασία µε τους Ιταλούς», µοµφή καταφανώς ετεροχρονισµένη. Εν συνόλω οι Εθνικιστές κρατούµενοι στη ∆υτική Μακεδονία, αν προσµετρηθούν κι όσοι διαβιούσαν στους σταθµούς της ΕΠΑ, άγγιζαν ή και ξεπερνούσαν τον αριθµό των 2000, αν εκτιµηθεί πως το Μάρτιο του 1945, παρ΄ όλες τις περιοδικές απολύσεις, κρατούνταν ακόµη µερικές εκατοντάδες άνδρες. Έπειτα από µία µαζική µετάβασή τους στη Βέροια µερίµνη της Εθνοφυλακής, προφανώς για δίκη που δεν ευοδώθηκε, οι κρατούµενοι παρέµειναν τουλάχιστον ως το Μάιο του 1945 µέσα στο στρατόπεδο, πολλοί προφανώς από φόβο. Λοχαγός του στρατού και αξιωµατικός του Ε∆ΕΣ που είχε αιχµαλωτισθεί το χειµώνα του 1943 και κρατηθεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ∆ιλόφου, είχε ονοµάσει το χωριό «Ελληνική Σιβηρία»: «Η κοπή και µεταφορά ξύλων ήτο το Σωµατικό µας µαρτύριον. Γυµνοί, ξυπόλυτοι εξαντληµένοι… Η Μεταφορά τροφίµων εξ αποστάσεως 1 – 2 ωρών και πολλάκις µεγαλυτέρων και η µεταφορά προς άλεσιν… Μας έριξαν σε δύο συνεχόµενες αίθουσες του εκεί Σχολείου εκατόν εξήντα άτοµα µέσα σ΄ αυτές, εστιβαγµένοι ο εις επί του άλλου σε τέτοιο σηµείο που δια να κοιµηθή κανείς µόνον µε το ένα πλευρό ηδύνατο να το πράξη. Χωρίς σκεπάσµατα, τρέµοντες από το κρύο… Με ελάχιστα αγγεία φαγητού είµεθα υποχρεωµένοι να συσσιτίσωµεν όλο να φάγωµεν το αηδές αυτό παρασκεύασµα που µας παρείχον… Με ελάχιστα υδροδοχεία… Ο αρχιφύλακας «καθώρισε την έξοδό µας µόνον τρις της ηµέρας και καθ’ ωρισµένην ώραν… Απηγόρευσε το άνοιγµα των παραθύρων και κατ’ αυτήν ακόµη την ώραν του σκουπίσµατος, για να µας στερήση το λίγο καθαρό αέρα που θα αναπνέαµεν. Και αι αγγαρίες διαδέχονται η µια την άλλην. Και το βάσανό µας η ψυχική µας τυραννία ηύξανε µε το θράσος του αλήτου αυτού που επέµενε να µας οµιλεί περί αγάπης και αλληλεγγύης
και ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, τα στελέχη του οποίου εκτός από τη φροντίδα της τροφοδοσίας εργάζονταν και για την απελευθέρωση των κρατουµένων. Πράγµατι έπειτα από προφορική συµφωνία του Ερυθρού Σταυρού µε την ΚΕ του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ τον Ιανουάριο του 1945 άρχισαν να απελευθερώνονται ορισµένοι κρατούµενοι, αρχικά οι έφηβοι. Από τις µερίδες των φυλακισµένων τρέφονταν και οι δεσµοφύλακές τους, αφού τα τρόφιµα της περιοχής (από οικίες και καταστήµατα) κατασχέθηκαν για να δοθούν στις µονάδες του ΕΛΑΣ που πορεύονταν εναντίον του Ε∆ΕΣ στην Ήπειρο. Επρόκειτο για µία πολύµηνη και δύσκολη πορεία που χωρίς τρόφιµα δεν θα µπορούσε να εκτελεστεί, για αυτό φέρθηκαν τόσο επίµονα οι συλλογείς της ΕΤΑ µε αποτέλεσµα να χαρακτηριστεί αρνητικά από γραµµατέα ΠΕ του ΚΚΕ ως «φορολογική οργάνωση».
«Σωφρονιστικές φυλακές µε κανονισµούς» είχε ονοµάσει τα στρατόπεδα αυτά των οµήρων ο τύπος του ΚΚΕ, αλλά οι κανονισµοί δεν ίσχυαν πάντα, ιδιαίτερα όσον αφορά στα κατά τόπους τµήµατα της ΕΠΑ, από τα οποία ορισµένοι κρατούµενοι δεν βγήκαν ζωντανοί για να εξοριστούν: στη Φλώρινα εκτελέστηκαν 2 ενωµοτάρχες το ∆εκέµβριο του 1944 κι ένας καθηγητής το Φεβρουάριο του 1945 έπειτα από ένα συλλαλητήριο του ΕΑΜ. Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα του 1944 εκτελέστηκαν οµαδικά στον Άργιλο 11 Τρικαλινοί οπλίτες του ΕΑΣΑ∆ που ήταν έγκλειστοι στο στρατόπεδο της Κοζάνης. Η πληροφορία ότι στο ίδιο µέρος είχαν εκτελέσει επίσης άλλους 7 Αθηναίους και ότι επί τόπου βρέθηκαν «ίχνη άλατος», γεγονός που παρέπεµπε σε βασανιστήρια, δεν θεωρείται αποδεκτή, επειδή αγνοούνται τα ονοµατεπώνυµά τους. Προφανώς είχε αργήσει η αλληλογραφία µεταξύ του ΕΑΜ Τρικάλων και Κοζάνης σχετικά µε την τύχη των κρατουµένων και γι αυτό ο θάνατος τους είχε επισκεφτεί κάπως αργά. Την ίδια τύχη είχαν τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο του 1945 στον Πεντάλοφο 2 κρατούµενοι αγρότες από τη Χαραυγή και τον Πελαργό, ο πρώτος από πυροβολισµό κι ο επόµενος κατόπιν ξυλοδαρµού. Τον ίδιο µήνα εκτελέστηκαν επίσης έξω στην ύπαιθρο οι αδελφοί Καριάκα και ο Ιωάννης Πεχλιβάνης που ήδη αναφέρθηκαν. Σ΄ αυτούς κατά µία πηγή οι δικαστικοί της ΙΧ ΕΛΑΣ που τους είχαν ελευθερώσει είχαν (ψευδώς) δηλώσει: «αύριον θα φύγετε και θα χορτάσητε απ’ όλα».
Πλησίαζαν τους 2000 οι κρατούµενοι των ανταρτών και εκατοντάδες είχαν φονευθεί στις τριήµερες µάχες του ∆εκεµβρίου χωρίς οι οικογένειές τους να γνωρίζουν αν ήταν πράγµατι νεκροί (και που ακριβώς βρίσκονταν θαµµένοι), για να ανάψουν κεριά στους τάφους των ή να τελέσουν µνηµόσυνα που δεν επέτρεπε το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.
Ύστερες πληροφορίες ότι ορισµένοι υπεύθυνοι του ΕΑΜ εκµεταλλεύονταν τη θέση τους για να ασελγούν σε γυναίκες, ανήκουν στο έθος ενδοχώριων τριβών. ∆ιαµαρτυρίες για παρόµοιες πράξεις δεν επρόκειτο να γίνουν, διότι η µόνη υπαρκτή ∆ικαιοσύνη ήταν η εαµική. Η «κρατική» ή είχε αδρανήσει εντελώς ή υπολειτουργούσε προς χάρη του ΕΑΜ.
ΕΠΑ = Εθνική Πολιτοφυλακή Ανταρτών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου