26-09-2024

Σάκης Μουμτζή

 

Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από τη συμφωνία του Λιβάνου, της Καζέρτας και φυσικά και από τα Δεκεμβριανά. Η διάσκεψη της Καζέρτας άρχισε στις 23 Σεπτεμβρίου και έληξε στις 26, με την υπογραφή της ομώνυμης συμφωνίας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, υπό την υψηλή βρετανική επιστασία.

Τα κύρια σημεία της συμφωνίας ήταν:

1) Oλες οι ανταρτικές δυνάμεις ετέθησαν υπό τις διαταγές της ελληνικής κυβερνήσεως εθνικής ενότητας.

2) Η ελληνική κυβέρνηση έθεσε αυτές τις δυνάμεις υπό τις διαταγές του στρατηγού Σκόμπι.

3) Απαγορεύθηκε η είσοδος ανταρτικών δυνάμεων στην Αθήνα, ενώ οι εκπρόσωποι των δύο ανταρτικών σχηματισμών «υπόσχονται ότι θα απαγορεύσουν πάσαν απόπειραν των υπ’ αυτούς μονάδων να αναλάβουν την Αρχήν ανά χείρας».

4) Τα Τάγματα Ασφαλείας θεωρήθηκαν «όργανα του εχθρού».

Αν η συμφωνία του Λιβάνου έθετε το γενικό πλαίσιο για τις πολιτικές εξελίξεις στη μετακατοχική Ελλάδα, η συμφωνία της Καζέρτας προσδιόριζε λεπτομερώς όλα τα ζητήματα που αφορούσαν τη δράση των ανταρτικών δυνάμεων και όριζε επακριβώς την πυραμίδα της στρατιωτικής εξουσίας, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Ρόναλντ Σκόμπι. Συνεπώς όλοι γνώριζαν τι υπέγραφαν. Η συμφωνία της Καζέρτας ετελεύτησε ουσιαστικά στις 27 Νοεμβρίου 1944, σε ένα δωμάτιο του Αρεταίειου Νοσοκομείου όπου νοσηλευόταν ο Γιάννης Ιωαννίδης, μέλος της τριμελούς γραμματείας του Π.Γ. του ΚΚΕ. Εκεί συνήλθε το Πολιτικό Γραφείο και αποφάσισε ότι ο ΕΛΑΣ και η Πολιτοφυλακή δεν θα παρέδιδαν τα όπλα τους στις 10 Δεκεμβρίου, αγνοώντας τη διαταγή του Σκόμπι. Στη συνέχεια, η ηγεσία του ΚΚΕ προχώρησε ουσιαστικά σε ένα πραξικόπημα επανιδρύοντας την Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ (1η Δεκεμβρίου), υπό τις διαταγές της οποίας έθεσε ΕΛΑΣ και Πολιτοφυλακή. Αν στις 27 Νοεμβρίου 1944 ακυρώθηκε de facto η συνθήκη της Καζέρτας, την 1η Δεκεμβρίου ακυρώθηκε και de jure. Ο ΕΛΑΣ δεν υπαγόταν πλέον στις διαταγές του Σκόμπι. Στις 2 Δεκεμβρίου η Κ.Ε. του ΕΛΑΣ εξέδωσε διαταγή με λεπτομερείς οδηγίες σε συγκεκριμένες μονάδες του ΕΛΑΣ για να μετακινηθούν σε συγκεκριμένα σημεία πέριξ των Αθηνών, ώστε να είναι σε θέση να προσβάλουν συγκεκριμένους στόχους των κυβερνητικών δυνάμεων.

Τελικά, γιατί από το κλίμα της εθνικής ομοψυχίας της Καζέρτας φτάσαμε στα Δεκεμβριανά; Διότι το θέμα της συγκρότησης του Εθνικού Στρατού συνιστούσε ένα αξεπέραστο πρόβλημα λόγω της αμοιβαίας καχυποψίας και κυρίως λόγω της στρατηγικής της ηγεσίας του ΚΚΕ, το δημοψήφισμα και οι εκλογές να διεξαχθούν υπό τον έλεγχό του. Η συμφωνία της Καζέρτας εξυπηρετούσε και τις δύο πλευρές, καθώς έδινε τον χρόνο να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους. Ομως η ώρα της κρίσεως ήταν αναπότρεπτη, καθώς η διακύβευση αφορούσε την εξουσία στην Ελλάδα. Ηταν προφανές ότι η κατάθεση των όπλων του ΕΛΑΣ στερούσε από το ΚΚΕ τον βασικό βραχίονά του. Τον βραχίονα της επιβολής του. Και για αυτό αντέδρασε.

ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΑΡΘΡΟ ΜΟΥ 26/9/2024