«Θέλει ΑΡΕΤΗΝ και ΤΟΛΜΗΝ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» και άλλες σκέψεις περί πανεπιστημιακού ασύλου…

 Δευτέρα, 19 Σεπτεμβρίου 2016

http://www.zougla.gr/apopseis/article/8eli-aretin-ke-tolmin-i-elef8eria-ke-ales-skepsis-peri-panepistimiakou-asilou-1371019
Από την Αλεξάνδρα Γωγούση

H είδηση: «Αστυνομική επιχείρηση στους χώρους του ΑΠΘ - 5 συλλήψεις για ναρκωτικά».
Προηγούμενη είδηση: «Η Αστυνομία δεν επενέβη στο NoBorderCamp».

Ήμουν τελειόφοιτος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης όταν ψηφίστηκε ο Νόμος 1268/82 περί πανεπιστημιακού ασύλου. 

Αισθήματα ικανοποίησης και ασφάλειας μας γέμισε όλους τους φοιτητές, τότε, η ψήφιση του νόμου αυτού, μιας και ήμασταν οι πρώτες φουρνιές μετά τη δικτατορία που διδαχθήκαμε «ελεύθερα» για τη δημοκρατία και τα συνταγματικά μας δικαιώματα. 

Ξέρετε, επειδή είχαμε μεγαλώσει μέσα στα χρόνια της χούντας και είχαμε ζήσει τους περιορισμούς της δικτατορίας (μάλιστα μερικοί από εμάς τη ζήσαμε στο πετσί μας, με διώξεις προσώπων της οικογενείας μας, φίλων, γνωστών ακόμη και γειτόνων μας), εκτιμούσαμε ακόμη περισσότερο τη διδασκαλία μαθημάτων όπως το συνταγματικό δίκαιο. Και, τι να λέμε τώρα, όταν είχαμε την τύχη- ευλογία θα την πω, καθηγητής μας σε αυτό να είναι ο Αριστόβουλος Μάνεσης. 

Τότε, λοιπόν, με καθηγητή τον …όνομα και πράγμα «αριστόβουλο», πανηγυρίζαμε για την ψήφιση του νόμου 1268/82 ο οποίος στο άρθρο 2 αναγνώριζε το «Πανεπιστημιακό Άσυλο» για την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας και απαγόρευε την είσοδο «δημόσιας δύναμης» στους χώρους που καλύπτονται από αυτό, σε εκτέλεση του άρθρου 16 παρ. 1 του Συντάγματος που όριζε ότι: «Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες, η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του κράτους». 

Τα χρόνια πέρασαν κι ο νόμος «αξιοποιήθηκε» καταχρηστικά υπέρ κάποιων κακοποιών στοιχείων που δρούσαν καθημερινά ανενόχλητοι μέσα στο χώρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, ενώ κάποιοι άλλοι, ευκαιριακά, αλλά πάντα συντονισμένα και καθοδηγούμενα, βανδάλιζαν και λεηλατούσαν την περιουσία των Σχολών, δηλαδή τη Δημόσια περιουσία, δηλαδή την περιουσία μας…

Κι έτσι φτάσαμε στο έτος 2011 όπου δεν γινόταν πλέον αναφορά στο πανεπιστημιακό άσυλο σε μια προσπάθεια να καταργηθεί αυτό, μιας και η πανεπιστημιακή κοινότητα διαπίστωσε τη δυσλειτουργία του στην πράξη. 

Ορίστηκε λοιπόνστο άρθρο 3 παρ.2 και 3 του νόμου 4009/11ότι: «2. Σε αξιόποινες πράξεις που τελούνται εντός των χώρων των Α.Ε.Ι. εφαρμόζεται η κοινή νομοθεσία. 3. Από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου καταργούνται το άρθρο 2 του ν. 1268/1982 (Α' 87) και οι παράγραφοι 1 έως και 7 και 9 του άρθρου 3 του ν. 3549/2007 (Α' 69).» Με λίγα λόγια δόθηκε η δυνατότηταστην Αστυνομία να επεμβαίνει σε όλους τους πανεπιστημιακούς χώρους, χωρίς περιορισμό και να εφαρμόζεται μόνον η κοινή νομοθεσία και ειδικότερα η διάταξη του άρθρου 334 ΠΚ που ορίζει ότι : «Όποιος εισέρχεται παράνομα σε κατάστημα ή χώρο δημόσιας, δημοτικής ή κοινοτικής υπηρεσίας ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή επιχείρησης κοινής ωφελείας ή παραμένει στους χώρους αυτούς παρά τη θέληση της υπηρεσίας που τους χρησιμοποιεί, της οποίας τη θέλησή του δηλώνει ο νόμιμος εκπρόσωπος ή υπάλληλός της, και προκαλεί έτσι διακοπή ή διατάραξη της ομαλής διεξαγωγής της υπηρεσίας τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.» 

Κι ερχόμαστε τώρα στα πρόσφατα γεγονότα: 

1.«Οργανωμένη επιχείρηση για τον εντοπισμό ατόμων που ενέχονται σε περιπτώσεις κατοχής και διακίνησης εξαρτησιογόνων ουσιών, πραγματοποίησαν χθες εντός και πέριξ υπαίθριων χώρων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αστυνομικοί της Υποδιεύθυνσης Δίωξης Ναρκωτικών Θεσσαλονίκης, με τη συνδρομή αστυνομικών της Ο.Π.Κ.Ε. Στο πλαίσιο της παραπάνω επιχείρησης, συνελήφθησαν συνολικά: (5) άτομα για παράβαση του Νόμου περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις. Κατασχέθηκαν: Μικροποσότητες κάνναβης. Οι συλληφθέντες θα οδηγηθούν στον κ. Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης»

2. Πλήθος ατόμων- αγνώστων στοιχείων (NoBorderCamp, καταλαμβάνει χώρο του ΑΠΘ. 
Η προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης επικαλούμενη τον νόμο 4099/11, που αναφέρεται στην κατάργηση του ακαδημαϊκού ασύλου, καλείτην αστυνομία να ασκήσει τα καθήκοντά της.

Εν τω μεταξύ ομάδα νεαρών, επίσης αγνώστων στοιχείων, παραβιάζει την πόρτα της Νομικής και της Φιλοσοφικής Σχολής για τη χρήση των χώρων υγιεινής.
Η προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης επανέρχεται με νέα παραγγελία προς τις αστυνομικές αρχές.

Σε αυτή τη δεύτερη παραγγελία, ζητεί εκ νέου την τήρηση της αυτόφωρης διαδικασίας στην περίπτωση που τελούνται αξιόποινες ενέργειες και ειδικότερα αυτές που συνδέονται με τα αδικήματα της «διατάραξης οικιακής ειρήνης», «παράνομης βίας», «διακεκριμένης φθοράς ξένης ιδιοκτησίας» και «υποβάθμισης περιβάλλοντος».

Η Αστυνομία δεν επεμβαίνει.

Λίγες ώρες μετά η Αστυνομία με συντονισμένες ενέργειες εισέρχεται στο Μανδαλίδειο κτήριο, ιδιοκτησίας επίσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που βρίσκεται στην παραλιακή οδό της Θεσσαλονίκης, που τελεί επίσης υπό κατάληψη εδώ και 7 χρόνια (εάν δεν κάνω λάθος) και το εκκενώνει.

Δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ποιο είναι τελικά το κριτήριο δράσης ή μη, της Αστυνομίας;
Γιατί δεν έδρασε η Αστυνομία μέσα στον χώρο του Πανεπιστημίου για την περίπτωση του NoBorderCamp;

Ποιο ήταν το κριτήριο που διαφοροποίησε τη στάση της ως προς την επιχείρηση «σκούπα» για ναρκωτικές ουσίες και ως προς το Μανδαλίδειο κτήριο; (κτήριο με ήτα, από το «οικητήριο»)
Γιατί αδρανούσε η Αστυνομία και δεν επενέβαινε στο Μανδαλίδειο κτήριο τόσα χρόνια;Το κτήριο αυτό είναι κληροδότημα του Ιωάννη και της Βάγιας Μανδαλίδη. Οι άνθρωποι αυτοί αγόρασαν την εξαώροφη οικοδομή το 1931 και την κληροδότησαν στο πανεπιστήμιο για να στεγάσει το ερευνητικό τμήμα τηςΟδοντιατρικής Σχολής. (παρένθεση: δεν είναι προσβολή της μνήμης των ευεργετών-δωρητών Ιωάννη και ΒάγιαςΜανδαλίδη, η απαξίωση της τόσο μεγάλης αξίας δωρεάς τους προς στο Πανεπιστήμιο επί τόσα χρόνια; Το διατηρητέο κτήριο, στο ακριβότερο σημείο της πόλης- στην παλιά παραλία, ρημάζει ανεκμετάλλευτο, ενώ οι ανάγκες στέγασης χώρων του Πανεπιστημίου είναι διαπιστωμένες…).

Δεν μπορώ να δώσω απαντήσεις. 

Από τη μια η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών –λες κι ότι αν καταλυθεί το πολίτευμα κι επιβληθεί δικτατορικό καθεστώς, η αστυνομία ή ο στρατός θα σεβαστεί το πανεπιστημιακό άσυλο (!) κι από την άλλη κομματικές και πολιτικές σκοπιμότητες που μπλοκάρουν την εφαρμογή του νόμου.
Και από την τρίτη, παρα-«βιάζεται» η ελευθερία των φοιτητών, των καθηγητών, του προσωπικού του Πανεπιστημίου, των πολιτών και υποθάλπεται η βία, η παρανομία, η ανομία… Και ο …κυρίαρχος Λαός πληρώνει …το μάρμαρο!

Δεν έχω λόγια. Θα σας παραθέσω μόνο τα λόγια του αείμνηστου καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου Νικολάου Σαρίπολουκι αμέσως μετά την τελευταία διάλεξη του ξεχωριστού καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου και καθηγητή μου, Αριστόβουλου Μάνεση, πριν συλληφθεί το 1968 από το δικτατορικό καθεστώς. 

Είπε, λοιπόν, ο Νικόλαος Σαρίπολος: όταν η Ελευθερία κυνηγηθεί από την Πολιτεία, θα προστρέξει προς προστασία στο Πανεπιστήμιο και αν καταδιωχθεί και από αυτά θα την θέσω – προστατεύσω – υπό την τήβεννο μου… 

Σχόλιο δικό μου: Πόσο διαχρονικό!

Διαβάστε τώρα και τα λόγια του Αριστόβουλου Μάνεση. 

«Ψίθυροι κυκλοφορούν απειλητικά, τις τελευταίες αυτές μέρες, για επικείμενες «εκκαθαρίσεις» στο Πανεπιστήμιο. Το γεγονός ότι μεταξύ των ονομάτων των υπό απόλυση καθηγητών αναφέρεται και το δικό μου – και αυτό δεν το θεωρώ διόλου περίεργο – μου παρέχει το δικαίωμα και μου επιβάλλει το καθήκον να σας καταστήσω, σήμερα που βρίσκομαι ακόμη κοντά σας, κοινωνούς ορισμένων σκέψεών μου που ίσως δεν θα μπορώ να σας τις πω αύριο [ ... ].

Θα μιλήσω χωρίς περιστροφές για την ηθικοπολιτική πλευρά του ζητήματος. Κάτω από τις συνθήκες που ζούμε η σιωπή δεν είναι «χρυσός»• είναι «λίβανος και σμύρνα». Διότι η σιωπή μπορεί να ερμηνευθεί σαν αποδοχή ή συναίνεση: «ο σιωπών δοκείσυναινείν», quitacetconsentirevidetur (όπoιoς σιωπά φαίνεται ότι συναινεί), κατά το ρωμαϊκό δίκαιο. Δεν έχω λοιπόν το δικαίωμα να σιωπήσω, αφού σωπαίνοντας θα εμφανιζόμουν ως αποδεχόμενος ή ανεχόμενος τα όσα γίνονται. Υπάρχουν στη ζωή, την ατομική και την κοινωνική, στιγμές που πρέπει κανείς να πει το μεγάλο «ναι» ή το μεγάλο «όχι».
Σε τέτοιες στιγμές, σαν τις τωρινές, το ουσιώδες είναι, πιστέψτε με, να προστατεύσει κανείς τον εαυτό του, όχι από τη δίωξη, αλλά από τον εξευτελισμό. Να περισώσει την αξιοπρέπειά του ως ανθρώπου, ως πολίτη, ως επιστήμονα. Και έτσι να περιφρουρήσει, επίσης, το κύρος της πανεπιστημιακής έδρας που έχει την τιμή να κατέχει, η οποία, ως έδρα της πολιτικής ελευθερίας, είναι φυσικό, εφόσον βρίσκεται στο ύψος της, να δέρνεται από τις πολιτικές καταιγίδες…

Φαίνεται ότι ήδη έφτασε η ώρα να εφαρμοσθούν οι υποθήκες που έχουν εξαγγελθεί. Σε ό,τι με αφορά, το ξαναδηλώνω: όσο θα μπορώ να διδάσκω το μάθημα του Συνταγματικού Δικαίου, θα το διδάσκω σαν μάθημα της πολιτικής ελευθερίας. Αν δε το αποψινό μου μάθημα συμβεί να είναι το τελευταίο, θα ήθελα να σας παρακαλέσω να κρατήσετε από τη διδασκαλία μου την ουσία της: τη σημασία της πολιτικής ελευθερίας, ως ιστορικής κατακτήσεως για την παραπέρα εξέλιξη του κοινωνικού βίου και ως προϋποθέσεως για τη γενικότερη απελευθέρωση και καταξίωση του ανθρώπου. Και επειδή θεωρία και πράξη είναι αλληλένδετες, το ουσιώδες είναι να μείνει κανείς ελεύθερος, όρθιος και αλύγιστος απέναντι στους καταναγκαστικούς και ιδεολογικούς μηχανισμούς των κρατούντων.

Μην επιτρέψετε να σας εξανδραποδίσουν. Διατηρήστε, μέσα στους ζοφερούς και άρρωστους καιρούς, άγρυπνη και ανυπόταχτη τη σκέψη σας, περιφρουρήστε την άγια υγεία και ρωμαλεότητα της ψυχής σας, κρατήστε στητό και αγέρωχο το ωραίο ανάστημά σας. Και αν η Εξουσία, που την συμφέρει να έχει παθητικούς και πολιτικά αδιάφορους υπηκόους, σας πει ότι, έτσι κάνοντας, δεν είστε φρόνιμοι και νομοταγείς πολίτες, αποδείξτε της ότι καλός πολίτης είναι μόνον ο ελεύθερος πολίτης, ο συνειδητός, ενεργός και υπεύθυνος πολίτης. Και θυμίστε της ότι ο Περικλής είχε πει στον «Επιτάφιο»: όποιος αδιαφορεί για τα πολιτικά πράγματα του τόπου του είναι, όχι Φιλήσυχος, αλλ’ άχρηστος, «αχρείος» πολίτης. Και μη ξεχνάτε, στις σημερινές δύσκολες για την Πατρίδα μας και το Λαό μας περιστάσεις, τα λόγια του ποιητή – και θέλω μ’ αυτά να σας αποχαιρετήσω:Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται ζυγόν δουλείας ας έχωσι. Θέλει ΑΡΕΤΗΝ και ΤΟΛΜΗΝ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ». 

Η Δρ Αλεξάνδρα Γωγούση είναι δικηγόρος παρ΄Αρείω Πάγω